Hoe de klimaatcrisis de toegang tot water zal verstoren

Het rapport “Water Dilemma’s” anticipeert op de gevolgen voor de toegang tot water bij een stijging van de mondiale temperatuur met 2,7°C in 2100. Dit scenario is niet toevallig gekozen. Het is een van de voorspellingen die IPCC-experts berekenden op basis van vijf mondiale sociaal-economische ontwikkelingen. Ze gaan ervan uit dat de wereldwijde CO2-uitstoot op het huidige niveau zal blijven, wat een voorzichtig uitgangspunt is als je bedenkt dat uitstoot vorig jaar met nog eens 0,9% toenam.

De klimaatcrisis zal overstromingen en droogtes verergeren

Volgens het Oxfam-onderzoek zullen de temperaturen overal ter wereld stijgen als we zoveel broeikasgassen blijven uitstoten. Maar de toename van de temperatuur zal het hoogste zijn in het Midden-Oosten en in een ruim gebied van West Afrika tot de Hoorn van Afrika (resp. met +2°C en +1,4°C vanaf 2040).

Bij zo’n temperatuurstijging zal de bodem versneld uitdrogen en meer zeewater verdampen, met meer neerslag tot gevolg die de bodem niet zal kunnen absorberen. In een dergelijk scenario zouden de landen aan de frontlinie een dubbele klap te verduren krijgen: vaker voorkomende droogtes, gevolgd door nog grotere overstromingen.

De ondervoeding zal een crisisniveau bereiken

Deze snelle temperatuurstijging zal onmiskenbaar gevolgen hebben voor de voedselzekerheid, vooral door een daling van de tarweoogst. Tarwe speelt een sleutelrol in de mondiale voedselzekerheid. Maar in bovengenoemd scenario zal de productie naar verwachting met 24,61% afnemen in West-Afrika en met 3,03% in de Hoorn van Afrika. Voor de regio’s die hun eigen tarweproductie willen verhogen om minder afhankelijk te zijn van de import, kunnen de gevolgen van de klimaatcrisis dan ook een ​​aanzienlijk obstakel worden.

In Kenia, waar 70% van de plattelandsbevolking van landbouw en veeteelt leeft, zijn de gevolgen van deze klimaatschokken nu al voelbaar. “Vroeger kon ik goed leven van mijn agropastorale activiteiten”, zegt Abdia Ibrahim, een herderin en boerin uit Isiolo County in het centrum van Kenia. “Maar door de droogte zijn alle waterputten rond mijn dorp Barambale opgedroogd. Ik verloor 200 van mijn 400 geiten en al mijn ossen zijn gestorven. Gelukkig hielden mijn velden stand.”

Eén op de vijf putten is droog of ongeschikt voor consumptie

Om de inwoners van Barambale te ondersteunen in hun strijd tegen de gevolgen van de droogte, installeerde Oxfam een ​​waterpunt met een capaciteit van 120 liter per dag. Daarmee kon het vee enigszins ontlast worden en werd de enige inkomstenbron van naburige fokkers beschermd. Alhoewel dit in eerste instantie volstond om ondervoeding tegen te gaan, dreigt de put snel onvoldoende te worden. “Eén op de vijf nieuwe putten die we nu boren, is droog of ongeschikt voor menselijke consumptie”, zegt Betty Ojeny, verantwoordelijke voor humanitaire acties op het vlak van water en sanitaire voorzieningen bij Oxfam in Afrika. “We moeten diepere putten graven in verharde aarde, waardoor de werkkosten stijgen terwijl de financiering van VN-bureaus op dat vlak afneemt.”

Hetzelfde verhaal horen we in Somalië in de Hoorn van Afrika, waar Hodan Mohamad Warsame als burgerlijk ingenieur voor Oxfam werkt. In 2022 stierven daar 42.000 mensen door de droogte.

Ter herinnering: vanwege de droogte moesten vorig jaar 671.000 Somaliërs hun huis verlaten om water of weiland voor hun vee te zoeken. Volgens de Wereldbank is dit geen alleenstaand fenomeen. De instelling schat dat watertekort aan de basis ligt van een toename van 10% van de migratiestromen op wereldschaal.

Klimaatinactiviteit en gebrek aan financiering

Ook al is het duidelijk dat we op weg zijn naar een wereldwijde temperatuurstijging van 2,7°C boven het pre-industriële niveau en dus recht op een ramp afstevenen, lijken de overheden niet ongerust te zijn. Ondanks hun klimaatverplichtingen hebben de G20-landen in 2022 ongeveer 1,4 biljoen dollar aan overheidssteun toegekend aan de fossiele brandstofindustrie (steenkool, olie en gas), een absoluut record.

Diezelfde regeringen (waarvan de uitstoot 650 keer hoger is dan die van de tien landen die volgens schattingen van Oxfam het meest kwetsbaar zijn voor klimaatverandering) blijven de humanitaire oproepen van de VN negeren om het hoofd te bieden aan de klimaatschokken die zij grotendeels hebben uitgelokt. Oxfam maakte begin september bekend dat rijke landen minder dan 5% hebben betaald van de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika nodig heeft om de klimaatcrisis het hoofd te bieden.

Aanbevelingen

Toch zijn er middelen voorhanden. De grote fossiele industriebedrijven hebben de laatste jaren recordwinsten geboekt. Die worden voor 2022 op ruim 4.000 miljard dollar geschat. Oxfam maant de overheden dan ook aan om naast een versnelde afbouw van het gebruik van fossiele brandstoffen - in de hoop de doelstelling van het beperken van de opwarming van de aarde tot minder dan 1,5°C te bereiken - vanaf nu de overwinsten van alle vervuilende bedrijven extra te belasten.

Als de rijke landen - allemaal grote historische vervuilers - hun belofte willen nakomen die ze in 2009 op de COP in Kopenhagen deden om jaarlijks 100 miljard dollar ter beschikking te stellen om lage-inkomenslanden te compenseren voor de schade veroorzaakt door de klimaatcrisis, kunnen ze niet zonder deze financiële middelen.

Wat kan ik doen?

1. Teken onze petitie en eis dat België, wereldwijd de 17de grootste uitstoter van broeikasgassen per hoofd van de bevolking, zijn grote bedrijven dwingt om hun uitstoot te verminderen.

2. Neem deel aan de klimaatmars op 3 december 2023 (meer praktische informatie later).

3. Steun de humanitaire acties van Oxfam in landen met een hoog risico op de gevolgen van de klimaatcrisis en doe een gift.