"Eén op de vijf waterputten die we nu graven staat droog of is ongeschikt om te drinken" - Oxfam

Wateringenieurs van Oxfam moeten in klimaatkwetsbare landen steeds vaker diepere, duurdere en moeilijker te onderhouden waterputten boren. Steeds vaker eindigen die waterputten ook droog of wordt het water ongeschikt.

Vandaag, tijdens de Wereld Water Week, publiceert Oxfam het eerste van haar serie rapporten, "Water Dilemma's", over de groeiende watercrisis, voor een groot deel veroorzaakt door de opwarming van de aarde door de uitstoot van broeikasgassen. Het rapport beschrijft hoe klimaatverandering de waterzekerheid in verschillende regio's zal beïnvloeden, wat zal leiden tot meer honger, ziekte en ontheemding.

Nafkote Dabi, Hoofd Klimaatrechtvaardigheid bij Oxfam International zei: "Terwijl de opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door olie, kolen en gas, wordt de schade ervan fundamenteel ervaren als een wereldwijde watercrisis. Dit vormt een van de grootste bedreigingen voor de mensheid en zal leiden tot meer honger, meer ziekte en meer ontheemding, vooral voor de landen en gemeenschappen die het minst voorbereid zijn op klimaatverandering."

Betty Ojeny, Hoofd Water en Sanitaire Voorzieningen bij Oxfam in Afrika zei: "Eén op de vijf boorputten die we nu graven in de regio waar ik werk, eindigt droog of met water dat ongeschikt is om te drinken. We moeten diepere putten graven, door gebakken grond, wat duurdere breuken betekent. Dit gebeurt op een moment waarop donorfinanciering voor water afneemt."

"We moeten dure ontziltingstechnologieën gebruiken die soms haperen, vooral in de meer vijandige gebieden waar we moeten werken. We zien dat de klimaatverandering nu toeslaat en deze problemen zullen alleen maar erger worden," aldus Ojeny.

Ojeny werkt op dit moment aan Oxfam's grootste humanitaire hulpactie in Oost-Afrika, waar meer dan 32 miljoen mensen te kampen hebben met acute honger als gevolg van een vijf seizoenen durende droogte, verergerd door conflicten en armoede. Elders in dezelfde regio worden gebieden getroffen door verwoestende overstromingen en onvoorspelbare regens, die de oogsten en bestaansmiddelen van mensen verwoesten. Oxfam België heeft daarom een humanitair hulpfonds lopende voor de regio.

"Door het enorme gebrek aan investeringen in het versterken van watersystemen staan landen machteloos tegenover catastrofes," aldus Dabi.

Uit het rapport blijkt dat Oost-Afrika tegen 2040 getroffen kan worden door een neerslagstijging van 8 procent, waarbij een cyclus van overstromingen en droogtes leidt tot een mogelijk catastrofale stijging van 30 procent van de oppervlakteafvoer. Hierdoor spoelen voedingsstoffen weg van uitgeputte bodems en wordt infrastructuur vernietigd. Het rapport zegt dat tegen 2030 50 tot 60 miljoen meer mensen het risico lopen om malaria te krijgen.

Volgens het rapport zal de West-Afrikaanse regio soortgelijke problemen ondervinden als gevolg van deze watercrisis. Beide regio's worden geconfronteerd met 8-15% intensere hittegolven en een daling van de arbeidsproductiviteit met 11-15%, te midden van massale migratie, toenemende armoede en honger, gewasveranderingen en verlies van vee, en meer conflicten door water.

"Door droogte zijn veel van de watersystemen die Oxfam heeft geïnstalleerd nu al verouderd, omdat gemeenschappen van veehouders gedwongen worden om te migreren op zoek naar nieuwe weidegronden. Dit ondermijnt het gemeenschappelijke beheer van water, wat essentieel is voor duurzaamheid en het vergroten van de veerkracht van mensen," aldus Ojeny.

"In Zuid-Sudan zien we al overstromingen die sanitaire voorzieningen wegspoelen en boorgaten onder water zetten, waardoor ze onbruikbaar worden. Meer door water overgebrachte ziekten zoals cholera zetten niet alleen ons werk op het gebied van water en sanitaire voorzieningen enorm onder druk, maar ook onze volksgezondheidsactiviteiten," zei ze.

Daarentegen zegt het rapport dat in 2040 in het hele Midden-Oosten de regenval duidelijk zal afnemen, net als het waterpeil en de afvoer van rivieren, waardoor de voedselzekerheid zal verslechteren. Hittegolven zullen met 16% toenemen, wat zal leiden tot een daling van de arbeidsproductiviteit met 7%.

Landen in Azië zullen ondertussen meer worden getroffen door de stijging van de zeespiegel, mogelijk meer dan een halve meter tegen 2100. Samen met afvloeiing van oppervlaktewater en het smelten van gletsjers zal dit gevolgen hebben voor kustgebieden waar honderden miljoenen mensen wonen. Het rapport signaleert ook meer hittegolven in Azië (8%) en een afname van de arbeidsproductiviteit met 7%, wat zal leiden tot meer armoede en migratie. Ziekten zoals malaria en dengue zouden met maar liefst 183% kunnen toenemen.

Dit alles zal een domino-effect hebben op de voedselbronnen en productiviteit van mensen, waardoor de honger zal toenemen. Oxfam berekent dat in 10 van 's werelds ergste klimaathotspots chronische honger naar verwachting met een derde zal toenemen in 2050 als gevolg van klimaatverandering - dat zijn 11,3 miljoen meer mensen die hongerlijden dan zonder klimaatverandering - een crisis die de VN-doelstelling "nul honger" doet ontsporen. 

Volgens de rapporten wordt deze watercrisis verergerd door decennia van te weinig investeringen in watersystemen, slecht waterbeheer en erosie en vervuiling. Miljoenen kwetsbare mensen zijn nu slecht uitgerust om de schadelijke gevolgen van de klimaatcrisis het hoofd te bieden. Vorig jaar werd slechts 32% van de 3,8 miljard dollar aan humanitaire hulp van de VN voor water en sanitaire voorzieningen gefinancierd en landen die het grootste risico lopen op wateronzekerheid investeren niet in waterinfrastructuur.

"De ergste scenario's die de wereld moest vermijden, zijn al begonnen. Met de huidige emissietrajecten gaan miljarden mensen een onveilige toekomst tegemoet in de verslechterende watercrisis, die zich voltrekt onder politieke nonchalance. Rijke vervuilende landen moeten onmiddellijk en drastisch hun uitstoot verminderen en waterinfrastructuur in kwetsbare landen financieren."

"We zijn nog steeds in staat om onze koers te wijzigen als we daarvoor kiezen, maar we moeten snel handelen. Regeringen moeten hun aandacht en investeringen in onze watersystemen fundamenteel heroriënteren als absolute beleidsprioriteit. Ze moeten dringend voldoen aan de VN-ambitie van 114 miljard dollar per jaar voor de sector water, sanitaire voorzieningen en hygiëne, die vandaag levens zal redden en invloed zal hebben op vrijwel elk ander VN-doel voor 2030," zei Dabi.

 

Opmerkingen voor de redactie:

- Het Oxfam rapport "Water Dilemma's" is onder embargo beschikbaar. Het rapport bevat getuigenissen over de effecten van klimaatgedreven wateronzekerheid op voedselonzekerheid, conflicten, ontheemding en migratie, genderongelijkheid en ziekte in vier regio's (Azië; Midden-Oosten; West-Afrika; Hoorn, Oost- en Centraal-Afrika).

- Oxfam heeft verhalen uit Somalië, Ethiopië en Jemen, inclusief foto's en beeldmateriaal.

- Al tientallen jaren ondersteunt Oxfam miljoenen zeer kwetsbare mensen met levensreddende water- en sanitaire voorzieningen, in samenwerking met overheden, lokale partners en gemeenschappen over de hele wereld. Oxfam is een toonaangevende organisatie in de humanitaire en ontwikkelingssector voor water en sanitaire voorzieningen.

- Vorig jaar bekeek Oxfam 10 van 's werelds ergste klimaathotspots - Somalië, Haïti, Djibouti, Kenia, Niger, Afghanistan, Guatemala, Madagaskar, Burkina Faso en Zimbabwe - die de afgelopen twee decennia herhaaldelijk zijn getroffen door extreem weer - en ontdekte dat honger er in slechts zes jaar meer dan verdubbeld is. De 10 ergste klimaathotspots werden berekend op basis van landen met het hoogste aantal aan extreem weer gerelateerde VN-oproepen sinds 2000, waarbij het klimaat werd geclassificeerd als een "belangrijke bijdrage" aan deze oproepen. Bron: Oxfam's "Hunger in a Heating World" rapport sept 2022.

- Prognoses van de bevolking die tegen 2050 het risico loopt honger te lijden in de 10 landen met en zonder klimaatverandering zijn afkomstig van het International Food Policy Research Institute's (IFPRI) International Model for Policy Analysis of Commodities and Trade (IMPACT). Het IFPRI verwacht dat in 2050 wereldwijd ongeveer 70 miljoen meer mensen honger dreigen te lijden als gevolg van de klimaatverandering, waaronder 28 miljoen extra mensen in Oost- en Zuidelijk Afrika. Bron: IFPRI-rapport 2022: Klimaatverandering en voedselsystemen

- Slechts 32% van de wereldwijde humanitaire oproep van $3,8 miljard voor de WASH-sector voor 2022 werd gefinancierd. Bron: VN OCHA Financial Tracking Service.   

- De VN SDG6 stelt dat om de doelstelling voor water, sanitaire voorzieningen en hygiëne voor 2030 te halen, de vooruitgang verzesvoudigd moet worden.

- In Oost-Afrika lijden naar schatting meer dan 32 miljoen mensen in Ethiopië (20,1 miljoen), Kenia (5,4 miljoen) en Somalië (6,6 miljoen) honger. Bron: Ethiopië's Humanitarian Response Plan voor 2023, Kenia's IPC maart-mei 2023, en Somalië's IPC april-juni 2023.