Biobrandstoffen: een vals alternatief met zware gevolgen

Wie een auto bezit en in België tankt, is onrechtstreeks medeplichtig aan de schending van mensenrechten in Peru en Brazilië. Dat staat te lezen in een nieuw rapport dat Oxfam België op 30 maart uitbracht. Het gaat verder op een onderzoek uit 2021 en toont aan dat de bio-ethanol die in België in de benzine zit niet alleen nefast is voor het klimaat maar bovendien ook de mensenrechten schaadt in de twee onderzochte landen.

Suikerriet: een ondoorzichtige keten

Het onderzoek van Oxfam concentreert zich op de productie van bio-ethanol uit suikerriet in Peru en Brazilië, waar België op twee jaar tijd 10 keer meer van importeerde. Het suikerriet wordt na een lange reeks tussenschakels in bio-ethanol omgezet en komt via Nederland in België terecht. Tijdens die tussenschakels passeert het suikerriet langs bedrijven die zowel in Saoedi-Arabië, Rusland, Noorwegen als China kunnen gevestigd zijn. Dit ondoorzichtig traject maakt het haast onmogelijk om alle fasen van het productieproces in kaart te brengen. Het weerhield ons er niet van om lokale gemeenschappen in de buurt van het Amazonewoud te ontmoeten die rechtstreeks de gevolgen voelen van deze industrie.

Zo toont ons onderzoek aan dat ze gedwongen ontheemd werden om plaats te maken voor mega suikerrietplantages. In Brazilië gaat het daarbij om 8,6 miljoen hectare (2 keer de oppervlakte van België). Bovendien zijn de werkomstandigheden op die plantages vreselijk en bedreigt het massale gebruik van chemicaliën de gezondheid van zowel de arbeid.ers.sters als van de dorpsbewoners uit de buurt. Mensen die probeerden om deze misstanden aan de kaak te stellen, werden fysiek bedreigd en vreesden voor hun leven.

Terwijl de honger toeneemt, draait alles op wieltjes

Is onze drang om koste wat het kost met de auto te rijden wel te rechtvaardigen? Want terwijl er volgens de VN in 2021 828 miljoen mensen honger leden (46 miljoen meer dan in 2020), wordt kostbare landbouwgrond gebruikt voor de aanmaak van biobrandstof. Grond waarop voedselgewassen konden geteeld worden. Zoek de fout.

Ondanks de gewijzigde Europese richtlijnen die het gebruik van biobrandstoffen niet langer voorschrijven, dringt België aan op deze "oplossing". Daardoor zit er in België biobrandstof in elke soort benzine. Biobrandstoffen worden trouwens onterecht als “nul uitstoot” bestempeld, want voor de aanleg van suikerrietplantages wordt er ook natuurlijke grond in beslag genomen zoals bossen en weiland, dat anders CO2 opneemt.

Naast een negatief effect op het klimaat veroorzaken biobrandstoffen bovendien een stijging van de voedselprijzen. Zo schat de FAO (de Food and Agriculture Organization, een gespecialiseerd en onpartijdig agentschap van de Verenigde Naties dat tegen de honger ijvert) dat de toegenomen vraag naar landbouwgrondstoffen voor de productie van biobrandstoffen ervoor heeft gezorgd dat de prijzen met 105% zijn gestegen. Op die manier bedreigen biobrandstoffen de voedselzekerheid van wie het meest te maken heeft met voedselonzekerheid.

België kan het voorbeeld geven

De reglementen die de Europese Unie in haar richtlijnen heeft opgenomen om mensenrechten te beschermen, zijn niet sterk genoeg om schendingen van de rechten van de lokale bevolking te voorkomen. België kan en moet alle biobrandstoffen verbieden die op landbouwgrond geproduceerd worden, incluis die op basis van suikerriet. Het gebruik van biobrandstoffen van de 2de en 3de generatie kan toegelaten worden na een grondige analyse van hun impact op het milieu en de mensenrechten. Maar als we de klimaatcrisis willen aanpakken, moeten we ook onze mobiliteit en onze transportmiddelen aanpassen. Te beginnen met het verbeteren en vergroten van het openbaar vervoeraanbod en het bevorderen van de zachte mobiliteit.