Honger bedreigt de wereld, net als een virus

Steeds meer mensen van over de hele wereld hebben honger. In ons rapport "The Hunger Virus Multiplies" stellen we een alarmerende balans op: in totaal kampen nu 155 miljoen mensen met voedselonzekerheid of honger. Dat zijn er 20 miljoen meer dan vorig jaar. Het ontbreekt al deze mensen aan het nodige voedsel om dagelijkse te kunnen eten.

Nog erger is de vaststelling dat sinds het begin van de pandemie het aantal mensen in hongersnood verzesvoudigd is tot een totaal van 520.000. Hongersnood wil zeggen dat mensen van de honger dreigen te sterven.

Conflicten als voornaamste oorzaak

Honger komt het meeste voor in 23 landen waar een oorlog woedt. Vandaag lijden 100 miljoen mensen honger vanwege gewapende conflicten. Zo bijvoorbeeld in Jemen waar er al zes jaar burgeroorlog is en 16 miljoen mensen - de helft van de bevolking - honger lijden.

Ook Salem en zijn zoon Omar hebben honger. Ze zijn net als vier miljoen andere Jemenieten voor de oorlog moeten vluchten en leven in onmenselijke omstandigheden.  Salem heeft geen werk meer en dus ook geen inkomsten om zijn gezin te voeden. Hetzelfde geldt voor miljoenen andere Jemenieten die naast het voedseltekort dagelijks met bombardementen geconfronteerd worden.

Sinds april 2020 hebben wij 150.000 Jemenieten geholpen en hen drinkbaar water en geld voor hun levensonderhoud geschonken. Maar door de vermindering van de internationale hulp werd de interventiekracht van de humanitaire hulporganisaties afgeremd, wat de voedselcrisis deed toenemen. De oproep van de Verenigde Naties voor noodhulp in Jemen behaalde niet eens de helft van de nodige fondsen. Daardoor kregen in mei 2021 vijf miljoen mensen geen voedselhulp. Uitvoerend directeur Gabriela Bucher van Oxfam International wijst erop dat de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap verder reikt dan alleen maar geld schenken. “De rijkste landen van onze internationale gemeenschap veroorzaken deze honger door massaal wapens te leveren,” zegt ze.

De pandemie verergert de toename van de honger

Extreme armoede neemt voor het eerst sinds de jaren ’90 weer toe. Dat is een rechtstreeks gevolg van de economische situatie die de coronamaatregelen veroorzaakten. Door de lockdown gingen grenzen, bedrijven en markten op slot. Daardoor lijden 40 miljoen mensen in 17 landen honger, voornamelijk in landen met een dominante informele sector en zonder algemene sociale zekerheid.

In Syrië bijvoorbeeld heeft de COVID-19 pandemie de economische recessie nog versterkt. Na 10 jaar oorlogsgeweld waardoor 90% van de huishoudens al onder de armoedegrens leefde, is de Syrische pond dramatisch in waarde gedaald en de prijs van een doorsnee voedselpakket op een jaar tijd met 313% gestegen.

Door die torenhoge inflatie is haast alle basisvoeding onbetaalbaar geworden voor Aisha Ahmad, weduwe en alleenstaande moeder van acht kinderen uit Aleppo. “Met het weinige dat ik op de boerderij verdien, kan ik de uitgaven van mijn gezin niet dekken”, zegt ze. “Gelukkig is de prijs van de aardappels momenteel weer iets gezakt. Soms kan ik wat goedkope groenten op de kop tikken, maar zeker niet elke dag.” Net als Aisha moet een op de drie Syriërs regelmatig een maaltijd overslaan.

Om de toename van de honger in Syrië tegen te gaan, hebben we sinds het begin van de pandemie 120.000 mensen gesteund. Met name door zaden en werktuigen aan landbouwgemeenschappen te schenken, irrigatiesystemen te herstellen en geld te geven aan de meest kwetsbare mensen zodat ze zich konden voeden.

Ondertussen wordt de klimaatcrisis steeds erger

Bovenop het oorlogsgeweld en de COVID-19 pandemie wordt de voedselzekerheid steeds meer door de aanhoudende klimaatcrisis bedreigd. Sinds 1980 is het aantal klimaatrampen verdrievoudigd en tegenwoordig vindt er elke week een extreme weerkundige gebeurtenis plaats. De ontregeling van het klimaat grijpt het snelst plaats in Afrika, dat het minst verantwoordelijk is voor de klimaatvervuiling maar waar de inwoners er de zwaarste gevolgen van dragen. De temperatuur stijgt er gemiddeld met 0,4° C per decennium, wat twee keer meer is dan de wereldwijde opwarming.

30 jaar na de grote hongersnood uit de jaren ’80, heeft Ethiopië opnieuw te maken met een zware voedselcrisis. Die kent vele oorzaken, maar het gaat voornamelijk om een combinatie van oorlogsgeweld en extreme droogte. Het gewapend conflict tussen de Ethiopische regering en het plaatselijk bewind uit Tigray heeft 400.000 mensen in de hongersnood geduwd. En de herhaalde en steeds langere droogteperiodes vernietigen de oogsten, een catastrofe voor een typisch landbouwland als Ethiopië.

De opeenstapeling van de burgeroorlog en de klimaatopwarming hebben het leven van Maryan Bodhe en haar kinderen grondig doorheen gehaald. Nadat haar man slachtoffer was van het etnisch geweld, kon ze met onze hulp een kudde van 20 geiten kopen. Maar die hebben niets meer om te grazen.  “Wij voelen hier al lang de impact van de klimaatopwarming”, getuigt ze. “Telkens wanneer de droogte ergens langdurig aanhoudt, vetrekken de mensen naar een ander gebied.” Om haar gezin in leven te houden, zal ook zij binnenkort op zoek moeten gaan naar minder droge grond waar haar kudde kan grazen.

Sinds het begin van de pandemie hebben wij in 68 landen bijna 15 miljoen mensen gesteund met drinkwater, voedsel, hygiënekits en geldhulp. Maar de noden blijven enorm groot. De VN hebben op dit moment minder dan 30% van het bedrag opgehaald dat nodig is om de voedselzekerheid van mensen in hongersnood te financieren. “Een schokkende politieke nederlaag”, meent Gabriela Bucher.