Chocoladereuzen maken miljardenwinsten terwijl cacaoboeren in Ghana steeds armer worden

"Er wordt veel geld verdiend met chocolade maar dit gaat niet op voor de meeste cacaoboeren in Ghana. Zij werken keihard, draaien op voor veel risico’s en ze dragen de toenemende hoge kosten voor het telen van cacao, maar ze kunnen niet eens een leefbaar inkomen verdienen voor hun gezinnen. De focus van de chocoladereuzen ligt vooral op steeds meer produceren. Maar als de boeren geen eerlijke prijs krijgen voor hun cacaobonen blijft ‘duurzame’ of ‘uitbuitingsvrije’ chocolade een doel dat we nooit gaan halen," zo stelt Bart Van Besien, beleidsmedewerker bij Oxfam België.

In het Oxfam-rapport "Towards a Living Income for Cocoa Farmers in Ghana" zijn de duurzaamheidsprogramma's van tien van de grootste chocoladefabrikanten en -handelaren die actief zijn in Ghana, tegen het licht gehouden. Hieruit blijkt dat de focus van de chocoladereuzen vooral ligt op het verhogen van de cacaoproductie. Uit Oxfam’s onderzoek blijkt het tegenovergestelde resultaat te zijn bereikt. De oogstopbrengsten van cacaoboeren in de toeleveringsketens van de bedrijven zijn sinds 2020 met maar liefst 25 procent gedaald. De strategie van de bedrijven om de productie te verhogen blijkt volledig ontoereikend voor het behalen van een leefbaar inkomen van boeren. Ook zijn de extra beloningen die deze bedrijven betalen als onderdeel van hun programma’s volstrekt onvoldoende voor de boeren om voedsel of andere basisbehoeften zoals kleding, huisvesting en medische zorg te betalen.

Uit het Oxfam-onderzoek onder meer dan 400 cacaoboeren in Ghana bleek dat hun netto-inkomen sinds 2020 met gemiddeld 16 procent is gedaald. Het inkomen van vrouwen is zelfs met bijna 22 procent gedaald. Negen op de tien boeren zeggen dat ze er slechter aan toe zijn dan voor de pandemie.

Uit eerder onderzoek blijkt dat maar liefst 90 procent van de Ghanese cacaoboeren geen leefbaar inkomen verdient. Ongeveer 800.000 boeren in Ghana moeten overleven van slechts $ 2 per dag. Als zij $ 2.600 meer per jaar zouden verdienen dan komt een leefbaar inkomen in zicht. Gemiddeld per chocoladereep komt dit neer op 10 dollarcent extra. Eén van de gevolgen is dat veel cacaoboeren zich gedwongen voelen om hun land te verkopen aan illegale mijnwerkers of zelf over te gaan tot vervuilende en illegale grondstoffendelving om hun inkomen aan te vullen.

‘Deze schrijnende tegenstelling tussen de schamele inkomens van de cacaoboeren en de megawinsten van de chocoladereuzen laat opnieuw zien dat de markt zelf dit niet gaat oplossen. Daarom is wetgeving op internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen noodzakelijk. Oxfam België roept de Belgische politiek op om een voortrekker te zijn in de zorgplichtwetgeving, dat eind deze maand op Europees niveau ook wordt besproken, zo stelt Van Besien.

Ondertussen geeft Oxfam met het Bite to Fight-chocoladeproject zelf het goede voorbeeld in Ivoorkust. Oxfam betaalt een fors hogere prijs boven de fairtradeprijs. De boeren investeren deze inkomsten in duurzame teelttechnieken, zetten in op andere gewassen (naast cacao) om hun inkomen te diversifiëren en komen op voor gendergelijkheid.

Opmerkingen voor de redactie

• Bart Van Besien, beleidsmedewerker bij Oxfam België is beschikbaar voor telefonische interviews.
• Ghana produceert ongeveer 15 procent van 's werelds cacaobonen, de op een na grootste producent van cacaobonen ter wereld, maar ontvangt slechts ongeveer 1,5 procent, $ 2 miljard, van de geschatte jaarlijkse waarde van de chocolade-industrie van $ 130 miljard. Ongeveer 60 procent van alle cacao in de wereld gaat naar Europa.
• De winsten op zoetwaren, waaronder veel chocoladeproducten, van Hershey, Lindt, Mondelēz en Nestlé zijn gemiddeld met 16 percentage gestegen sinds 2020. Deze vier grootste, beursgenoteerde chocoladefabrikanten boekten sinds het begin van de pandemie samen bijna $ 15 miljard winst uit zoetwarenproductie. Van deze vier boekte één bedrijf geen significante winst.
• Vorig jaar keurde het Europees Parlement een nieuwe wet goed om de invoer in de EU van cacao en andere grondstoffen te verbieden als deze verband houden met ontbossing
• Oxfam speelde een pioniersrol door een van de eerste fairtrade-organisaties in Europa op te richten - een praktische demonstratie van een handelsmodel gebaseerd op 'trade, not aid'.
• Tijdens World Fair Trade Day organiseren de Oxfam Wereldwinkels allerlei activiteiten.