Voorjaarsbijeenkomsten: Oxfam vraagt een ‘klimaatschuldruil’ in plaats van financieel knip-en-plakwerk van rijke landen
Een nieuwe Oxfam-analyse beschrijft een zwart gat van 27 biljoen dollar - dat zich tot 2030 jaarlijks met ongeveer 3,9 biljoen dollar opstapelt - waarmee landen met een laag en gemiddeld inkomen worden geconfronteerd om te voorzien in klimaatgerelateerde verliezen en schade, aanpassings- en mitigatiemaatregelen, gezondheidzorg, onderwijs en sociale bescherming. Al deze investeringen zijn cruciaal om economische en genderongelijkheid aan te pakken.
Oxfam vraagt dat de rijke landen 11,5 biljoen dollar lenen om een historische "klimaatschuldruil" met armere landen te financieren, naast het eindelijk nakomen van hun hulptoezeggingen, waarvan zij een achterstand van 6,5 biljoen dollar hebben.
Progressieve vermogensbelastingen en bijzondere trekkingsrechten (SDR's) zouden voldoende zijn om dit te financieren, met genoeg over voor rijke landen om in eigen land investeringen te doen die ongelijkheid tegengaan. Slechts één maatregel - een progressieve netto vermogensbelasting van maximaal 5% - zou jaarlijks ongeveer 1,1 biljoen dollar kunnen toevoegen aan de begrotingen van de donorlanden (OESO-DAC).
"Iedereen die een klimaatschuldruil van 11,5 biljoen dollar afdoet als radicaal, moet bedenken dat rijke landen ongeveer evenveel hebben verzameld om op de pandemie te reageren", zei de nieuwe interim-uitvoerend directeur van Oxfam International, Amitabh Behar.
"Je moet bedenken dat rijke landen elk jaar meer dan 1 biljoen dollar kunnen opbrengen als ze bereid zijn de rijken te belasten. Het komt allemaal neer op politieke wil. Ons economisch systeem blijft triljoenen dollars mislopen aan de rijkste elite. Miljarden en miljarden overwinsten, terwijl de meerderheid van de bevolking aan koopkracht inboet, hebben de zakken van rijke aandeelhouders gevuld," zei Behar.
Geen doortastende hervormingen
Ondanks de huidige bittere realiteit van bezuinigingen en de klimaatcrisis die mensen in armoede, vrouwen en gemarginaliseerde groepen het hardst treffen, bespreken de rijke landen op de voorjaarsbijeenkomsten van de Wereldbank in Washington (10-16 april) hervormingen die waarschijnlijk slechts een fractie van de benodigde financiering zullen vrijmaken.
Hervormingen van het "Capital Adequacy Framework" (CAF) zouden de multilaterale ontwikkelingsbanken in staat stellen meer leningen te verstrekken zonder dat de aandeelhouders van de regering meer geld hoeven te betalen. Oxfam vindt dit weliswaar een goed idee dat snel moet worden uitgevoerd, maar het is geen wondermiddel. Zelfs de meest expansieve CAF-hervormingen zouden slechts 1 biljoen dollar vrijmaken, wat ver onder de de benodigde 27,4 biljoen dollar ligt.
Maar een minder ambitieuze - en veel waarschijnlijker - hervorming die op tafel ligt, zou slechts 0,1% van de jaarlijkse klimaat- en sociale uitgaven van landen met een laag en gemiddeld inkomen tussen nu en 2030 opbrengen. Oxfam vreest dat rijke landen deze CAF-hervorming zouden kunnen aangrijpen als excuus om hun hulptoezeggingen, die de armste landen verschuldigd zijn en dringend nodig hebben, niet na te komen.
"Natuurlijk komt het rijke landen goed uit om prioriteit te geven aan opties die hen geen cent kosten," zei Behar. "Maar de CAF-hervorming is geen wondermiddel - het zal een druppel op een hete plaat zijn, en dreigt de aandacht af te leiden van doortastende hulpverbintenissen. Andere initiatieven die momenteel op tafel liggen- zoals de opschorting van schuldaflossing als een land getroffen wordt door een natuurramp zoals een orkaan of een aardbeving, of "groene obligaties" om milieuprojecten aan te moedigen - kunnen welgekomen zijn, maar ook zij zullen bij lange na niet voldoende zijn.
"Als rijke landen serieus zouden investeren in mens en planeet, zouden ze verder gaan dan financieel knip-en-plakwerk. Het is tijd dat regeringen de rijksten belasten, zodat we de klimaatcatastrofe kunnen afwenden en iedereen uit de armoede kunnen halen", aldus Behar.
De voorgestelde hervormingen in het 'Evolution Roadmap'-proces van de Wereldbank zullen een ander heet hangijzer zijn tijdens de voorjaarsbijeenkomsten. Oxfam wijst erop dat de doelstelling voor ongelijkheid, waarbij de Wereldbank zich ertoe verbindt de kloof tussen de armste 40% en de rijkste 10% te dichten, al veel eerder had moeten gebeuren.
"Uit de eigen analyse van de Wereldbank blijkt dat extreme economische ongelijkheid een belemmering vormt voor armoedebestrijding - toch is de huidige doelstelling inzake "gedeelde welvaart" zwak en ondoeltreffend. We hebben veel meer ambitie nodig van een internationale instelling dat tot taak heeft armoede te bestrijden", aldus Behar.
"Het IMF moet ook zijn aanpak van ongelijkheid radicaal herzien. Het moet ophouden een bezuinigingsbeleid te voeren dat de mensen in armoede het hardst treft en de kloof tussen de rijken en de rest vergroot."
"Voor het eerst in 25 jaar zijn extreme rijkdom en extreme armoede tegelijkertijd gestegen. 71 miljoen meer mensen werden vorig jaar in slechts vier maanden tijd tot armoede gedwongen door stijgingen van voedsel- en brandstofprijzen", aldus Behar. "In reactie daarop legt het IMF een bezuinigingsbeleid op aan economieën die het moeilijk hebben, dat hen niet als reddingslijnen maar als loden gewichten treft", aldus Behar.
Noot aan de redactie
De Oxfam analyse en methodologie zijn beschikbaar onder embargo.
Oxfam collega’s in Washington zijn beschikbaar voor verdere toelichting in het Engels.