De budgettaire maatregelen zullen onevenredig grote gevolgen hebben voor laagste en gemiddelde inkomens

Een oneerlijke last voor consumenten  

De verhoging van de accijnzen op gas voor huishoudelijk gebruik zal de kosten voor mensen die al hoge dagelijkse kosten hebben, rechtstreeks verhogen, vooral gezien het feit dat deze maatregelen niet gepaard gaan met overheidssteun voor investeringen waardoor de betrokkenen kunnen overschakelen op goedkopere verwarmingsmethoden.  

De geleidelijke verhoging van de belasting op vliegtickets voor korte vluchten en de nieuwe belasting van 2 euro op pakketten van buiten de EU kunnen bijdragen aan milieu- of begrotingsdoelstellingen, maar het zijn maatregelen in de marge in vergelijking met wat nodig zou zijn om echte gedragsveranderingen te stimuleren of een eerlijke bijdrage van vervuilende industrieën en wereldwijde e-commercegiganten te garanderen. We zien nog steeds geen eerlijke belastingheffing voor digitale multinationals en geen duidelijke toezegging om subsidies voor fossiele brandstoffen die geen maatschappelijk doel dienen, te verminderen.  

Onvoldoende inspanningen van de rijksten  

De invoering van een gedifferentieerd indexeringssysteem wordt voorgesteld als een rechtvaardige maatregel, maar door zich te richten op lonen vanaf 4.000 euro bruto – een niveau dat dicht bij het huidige mediane loon ligt – zal deze maatregel in werkelijkheid bijna de helft van de werknemers treffen. Het is geen echte bijdrage van degenen met de breedste schouders, die in werkelijkheid een groot deel van hun inkomen uit kapitaal halen.  

Hoewel het plan om het bruto- en nettominimumloon op elkaar af te stemmen een positief signaal is voor werknemers met een laag inkomen, is het grotendeels gebaseerd op een verlaging van de socialezekerheidsbijdragen. Dit roept vragen op over de financiering van de sociale zekerheid op lange termijn.  

Het meest verontrustende aspect van deze begroting is het gebrek aan ambitie op het gebied van de belasting op vermogen en kapitaal. De verhoging van de belasting op effectenrekeningen van 0,15 % naar 0,30 % is weliswaar een stap vooruit, maar deze belasting sluit veel zeer vermogende personen uit die hun vermogen op een andere manier structureren dan via effectenrekeningen. Deze maatregel kan niet worden beschouwd als een echte vermogensbelasting. Een grotere bijdrage van de rijksten had verwacht mogen worden, vooral gezien de noodzaak om een fiscaal stelsel dat nog steeds sterk op arbeid in plaats van op kapitaal is gebaseerd, opnieuw in evenwicht te brengen. Als de regering in staat is om een kadaster van sociale uitkeringen op te zetten, dan is zij ook in staat om een vermogenskadaster te creëren.  

Oxfam verwelkomt de aanwerving van extra inspecteurs en de oprichting van een nationaal financieel parket, maar betreurt het dat sociale fraude en belastingfraude in het politieke discours nog steeds op één lijn worden gesteld. Alle vormen van fraude moeten worden bestreden. Maar belastingfraude kost de staat jaarlijks miljarden en komt vooral ten goede aan de rijksten. De aanpak ervan moet dan ook duidelijk geprioriteerd en evenredig zijn.  

oproep Oxfam

Oxfam wijst erop dat bepaalde maatregelen van de regering het begrotingstekort dat zij probeert weg te werken, zelf vergroten. De 1.700 hoogste inkomens (meer dan 340.000 euro bruto per jaar) zullen zo een verlaging van de sociale bijdragen krijgen van gemiddeld 44.000 euro per persoon, ten koste van de financiering van de sociale zekerheid en voor een geschatte kostprijs van 75 miljoen euro per jaar vanaf 2026. We herinneren er ook aan dat de verhoging van het belastingvrije deel, de overheidsbegroting bijna 3 miljard euro zal kosten en onevenredig ten goede zal komen aan de rijksten. Volgens ramingen van Oxfam, op basis van een analyse van de Hoge Raad van Financiën, zullen de rijkste 10 % 18 % van de totale opbrengst van deze maatregel ontvangen, wat meer is dan de armste 40 % samen. De armste 10 % zullen daarentegen niets ontvangen.  

België heeft een echt progressieve en herverdelende begroting nodig. Dat houdt het volgende in: 

• De belastingdruk op arbeid (vooral voor lage en gemiddelde inkomens) structureel verschuiven naar kapitaal via een algemene belastinghervorming; 

• Een echte bijdrage van grote vermogens en multinationals invoeren;  

• De strijd tegen belastingontduiking en -optimalisatie op grote schaal versterken; 

• De sociale zekerheid beschermen en versterken, in plaats van de financiering ervan te verzwakken.  

Zonder deze structurele veranderingen dreigt deze begroting de ongelijkheid te vergroten in plaats van te verminderen, op een moment dat de sociale cohesie en het vertrouwen in de openbare instellingen nog nooit zo kwetsbaar zijn geweest.