Solidariteit met de boerenbeweging: voor een sociale en ecologisch verantwoorde transitie in Europa en daarbuiten!
Brussel, België - Onze Belgische bondgenoten (FUGEA, ECVC, Voedsel Anders en Boerenforum) zijn heel duidelijk: "De woede van de boeren is terecht!” Boeren in Frankrijk en Duitsland mobiliseren zich om hun precaire situatie aan te klagen, en ook in België zien we een gelijkaardige situatie: het Europese en wereldwijde beleid (zoals het GLB, en vrijhandelsakkoorden) versterken de oneerlijke verdeling van de winsten in de agrovoedingswaardeketen. Ze negeren en ondermijnen zelfs de kleinschalige landbouw in Europa en elders.
De situatie in België: onzekere inkomens in Wallonië, een falend stikstofbeleid in Vlaanderen
De gegevens over de verloning van Belgische landbouwers zijn nogal vaag. Naar schatting leeft 20% van de boeren in Wallonië onder de armoedegrens. In Brussel ligt het inkomen van de boeren 40% lager dan het minimumloon. In de Belgische landbouw heerst een sfeer van onzekerheid en moeilijke arbeidsomstandigheden. Daarbij komt nog de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen (onzichtbaarheid van vrouwenarbeid, ongelijke verdeling van huishoudelijke lasten, oververtegenwoordiging als meewerkende echtgenoten), zoals blijkt uit het laatste Oxfam-rapport over dit onderwerp.
Bovenop de problemen van ondermaatse verloning en genderongelijkheid is er in Vlaanderen ook kritiek op het stikstofakkoord. Het beleid leidde al tot spanningen tussen milieurichtlijnen en de behoeften van landbouwers. De strenge normen voor stikstofuitstoot, hoewel essentieel voor de bescherming van het milieu en bindend (gezien de Europese verplichtingen), worden door veel boeren ervaren als een rem op de economische levensvatbaarheid van hun boerderijen.
Landbouwindustrie en supermarkten
Terwijl boeren worstelen om een fatsoenlijk loon te verdienen, organiseren de landbouwindustrie en supermarkten zich in machtige monopolies, leggen vervolgens hun prijzen op en maken zo superwinsten. Oxfam wijst erop dat slechts 18 grote voedselbedrijven in 2021 en 2022 alleen al gemiddeld zo'n 14 miljard dollar aan overwinsten hebben gemaakt, en dat terwijl de wereldvoedselprijzen in 2022 met meer dan 14% zijn gestegen.
In het licht van deze absurditeit pleit Oxfam al lang voor de invoering van een belasting op superwinsten. Op die manier kunnen deze inkomsten worden omgebogen naar sociale maatregelen waarbij kleinschalige boeren worden gesteund.
Dubbele straf voor de meeste mensen in de wereld
Deze ongelijkheden overschrijden de grenzen van Europa en treffen vooral boeren en boerinnen in de landen waar de meerderheid van de wereld woont. Deze mensen krijgen te maken met prijsschommelingen op de wereldmarkten, mensenrechtenschendingen en -misbruik en worden het hardst getroffen door de gevolgen van de klimaatcrisis. Droogtes, overstromingen en bodemdegradatie bedreigen rechtstreeks hun landbouwmogelijkheden, en dat terwijl er in een aantal landen bijna geen toegang is tot overheidssteun.
Bovendien krijgen boerinnen systematisch te maken met gendergerelateerde mishandeling. In 2021 voerde Oxfam International een onderzoek uit onder vrouwelijke landarbeiders in Costa Rica en Zuid-Afrika in de fruit- en wijnsector die bestemd zijn voor Europese supermarkten. De arbeidsters, vaak migranten, klaagden over lage lonen, blootstelling aan pesticiden, gebrek aan toegang tot sanitaire voorzieningen en drinkwater, en voortdurende angst voor deportatie.
De Green Deal, het GLB en vrijhandelsovereenkomsten negeren de realiteit van boeren totaal
De Europese Unie staat op het punt om opnieuw te onderhandelen over de controversiële overeenkomst met Mercosur. Dit akkoord heeft als doel de handel tussen de Europese Unie en de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Paraguay en Uruguay) te vergemakkelijken. Het verdrag zal de Europese markten openstellen voor massale invoer van landbouwproducten, waardoor kleine, lokale boeren onder druk komen te staan omdat ze niet kunnen concurreren met de prijzen van Zuid-Amerikaanse boerderijen.
Nog zo'n vervelend instrument is de Europese Green Deal. Hoewel het een ambitieus doel heeft om de uitstoot te verminderen en duurzame landbouw te bevorderen, mist het concrete, bindende maatregelen en moet het zijn waarde nog bewijzen.
Oxfam België is actief in het SWIFT-project, dat de impact van het Europese landbouwbeleid beter wil begrijpen, in het bijzonder de ongelijkheden tussen mannen en vrouwen in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).
We roepen op tot actie!
Dit onrecht moet stoppen. Ons Europees en mondiaal landbouwbeleid moet dringend overschakelen op een model dat sociaal, eerlijk voor iedereen en milieuvriendelijk is.
Oxfam België sluit zich daarom aan bij de oproep van AiA, FUGEA, ECVC en Voedsel Anders voor een fundamentele heroriëntering van het overheidsbeleid en de handelspraktijken op nationaal, Europees en internationaal niveau.
De eisen van de boerenorganisaties zijn duidelijk:
- Stop de ondertekening van het EU-Mercosur akkoord, een achterhaald akkoord dat symbool staat voor alle inconsistenties in het Europese beleid;
- Verbied de invoer in Europa van producten die niet aan onze normen voldoen (spiegelmaatregelen). De Europese autoriteiten moeten een duidelijke agenda opstellen voor spiegelmaatregelen die op korte termijn moeten worden geïmplementeerd.
- Herinstalleer marktregulering om eerlijke en stabiele prijzen te garanderen. De Europese autoriteiten moeten discussies openen over deze hoofdstukken van de gemeenschappelijke marktordening (GMO) van het GLB.
- Zorg voor een verhoging van de GLB-budgetten om onze landbouwbedrijven en hun ontwikkeling te ondersteunen. De Europese autoriteiten moeten een einde maken aan de bezuinigingen die de landbouwsector worden opgelegd.