Waarom Oxfam licht optimistisch is over de fiscale hervorming
Op 19 juli, aan de vooravond van de nationale feestdag was het zover. Minister van Financiën Vincent Van Peteghem onthulde een eerste ontwerp van zijn langverwachte fiscale hervorming. Het is waarschijnlijk een van de belangrijkste maar ook gevoeligste dossiers van de Vivaldi-coalitie. Het doel van deze hervorming? De belastingen op arbeid verlagen en deze verlaging compenseren met een verbreding van de belastinggrondslag. Zo zou het effect op de staatsbegroting neutraal zijn.
De voorstellen van de minister komen niet uit de lucht vallen; een comité van interuniversitaire deskundigen gaf de voorzet via aanbevelingen. Er werd gekozen voor de invoering van een duaal stelsel van inkomstenbelasting. Anders gezegd, een belastingstelsel dat bestaat uit een progressieve bijdrage van het arbeidsinkomen en een forfaitaire bijdrage van het kapitaalinkomen, aangevuld met elementen die erop gericht zijn de belastingheffing meer in overeenstemming te brengen met de klimaatdoelstellingen.
Een verlaging van arbeidsbijdragen is goed voor iedereen ... vooral voor de hoogste inkomens
Een van de belangrijkste voorstellen in het ontwerp van de minister is een volledige herziening van de belastingtarieven die van toepassing zijn op het inkomen uit arbeid. In de eerste plaats is er een verhoging van het belastingvrije quotum van het sociale integratie-inkomen. Dit betekent dat werknemers met een jaarinkomen vanminder dan 13.390 euro geen belasting zouden betalen. Zo wil Van Peteghem werken aantrekkelijker maken. Ten tweede wordt een verlaging met 5% in de verschillende belastingschijven overwogen. Werk zou dus in het algemeen minder worden belast. Tot slot wordt een nieuwe belastingschijf van 50% ingevoerd voor het deel van het inkomen dat 84.740 euro per jaar overschrijdt. Voorheen gold deze schijf van 50% al vanaf 42.370 euro per jaar.
De algemene verlaging van de belastingtarieven en de verhoging van het belastingvrije quotum zijn in lijn met de doelstelling om de lasten op arbeid te verlichten en zouden in het voordeel van alle werknemers moeten zijn. Maar de grootste winnaars zullen uiteindelijk de hoogstbetaalde werknemers zijn; zij zullen profiteren van de volledige nieuwe belastingverlagingen.
Hervorming van de consumptiebelastingen met een sociaal en ecologisch doel
De BTW is de bekendste belasting op dagelijkse consumptiegoederen. Het is een oneerlijke belasting want ze isvoor iedereen gelijk, rijk en arm. Mensen met lagere inkomens geven dus een groter deel van hun budget uit aan BTW, dan diegenen met hogere inkomens.
In het hervormingsvoorstel wordt de afschaffing van BTW op hygiënische producten (zoals maandverband en tampons), groenten en fruit en openbaar vervoer voorzien. Dit is een ecologische, feministische en sociale maatregel. De minister stelt ook voor om het verlaagde BTW-tarief voor elektriciteit permanent te handhaven. Dit verlaagde tarief zou echter stijgen van 6% nu tot 9% na de hervorming. Gezinnen zouden dus nog steeds meer betalen voor hun elektriciteit.
Het hervormingsproject voorziet ook in de geleidelijke invoering van een koolstofheffing. De contouren hiervan zijnnog zeer vaag. De opbrengst van deze belasting zou kwetsbare gezinnen die door deze nieuwe belasting worden getroffen, financieel moeten ondersteunen. De klimaatdoelstelling is prijzenswaardig, maar we weten dat koolstofheffingen hard aankomen bij de meest kwetsbaren en dat de voorziene compensatie niet altijd toereikend is. Laat de gele hesjes-beweging in Frankrijk hier een prominent voorbeeld zijn.
Koolstofbelastingen treffen vooral mensen met lagere inkomens. Ze zijn verplicht om de belasting te betalen en passen daarom vaak hun verbruik aan. Ze hebben daarenboven dikwijls geen toegang tot alternatieven, denken we aan vervoer of verwarming, in tegenstelling tot de rijksten. Die betalen eveneens de belasting zonder hun verbruik te hoeven aanpassen. We weten met zekerheid dat het milieueffect van het consumptiepatroon van de rijkere minderheid aanzienlijk groter is dan dat van de meerderheid van de bevolking. Het zou daarom beter zijndat er een wetgeving komt die bepaald vervuilend gedrag verbiedt en om duurzame alternatieven te financieren in plaats van de consument alleen maar te belasten. Een eerlijkere en billijkere optie zou zijn om korte afstandsvluchten te verbieden en gelijktijdig te investeren in het openbaar vervoer.
Een schuchtere bijdrage van kapitaalinkomsten
Ten slotte is het hervormingsvoorstel erop gericht alle kapitaalinkomsten (huur, kapitaalwinst, enz.) aan belasting te laten bijdragen. Vandaag wordt bijvoorbeeld de winst uit de verkoop van aandelen in het geheel niet belast. Dit zou veranderen met de hervorming, ook al zou het om een magere 15% gaan. Vreemd genoeg is er geen sprake van een belasting op financiële transacties. Toch zou een dergelijke belasting de financiële wereld kunnenreguleren. We verwachtten deze maatregel al sinds de financiële crisis van 2008.
De belasting op dividenden dan, zou worden verlaagd van 30% naar 25%. Helaas zijn er al verschillendemogelijkheden om deze belasting te ontwijken. Zo worden in 2021 55 miljard van de 66 miljard in België uitgekeerde dividenden belast tegen ... 0%! Natuurlijk rechtvaardigt de minister de verlaging tot 25% met de noodzaak om de vele uitzonderingsregelingen die vandaag bestaan, af te schaffen. Maar er wordt in dit stadium nog niets gezegd over hoe dit concreet verder moet.
Het is waar dat bij deze hervorming, de inkomsten uit vermogen meer zouden bijdragen dan nu het geval is. Zelfs als de bijdrage vrij laag zou blijven. Maar een nog eerlijkere oplossing zou zijn om alle inkomsten uit arbeid én kapitaal, te globaliseren en aan hetzelfde progressieve stelsel te onderwerpen, zodat elke verdiende euro, ongeacht de bron, eerlijk zou worden belast.