Politiek akkoord over zorgplicht: cruciale stap vooruit maar ook een gemiste kans
Vannacht bereikten het Europees Parlement en de lidstaten een politiek akkoord over de langverwachte zorgplichtwetgeving voor bedrijven. De nieuwe Richtlijn dwingt bedrijven tot respect voor de mensenrechten, de arbeidsrechten en het milieu in hun internationale waardeketens. De Belgische coalitie voor een zorgplicht, bestaande uit NGO's en vakbonden verwelkomen het akkoord als een cruciale stap vooruit maar betreuren de gemiste kans om echt een einde te maken aan de straffeloosheid van bedrijven.
Onder deze wetgeving zullen grote bedrijven schendingen van mensenrechten, arbeidsrechten en het milieu, die verband houden met hun activiteiten, en die van hun onderaannemingen en zakelijke relaties, moeten voorkomen en verhelpen. Slachtoffers die schade lijden doordat een bedrijf haar zorgplicht niet nakwam, krijgen de mogelijkheid om naar de rechtbank te stappen.
De coalitie is tevreden dat het akkoord maatregelen lijkt te voorzien om slachtoffers van misbruik door bedrijven een betere toegang tot rechtspraak te geven, onder meer door een betere toegang tot bewijsmateriaal en redelijkere verjaringstermijnen.
De afgelopen maanden en weken werd er door bedrijven en een groep lidstaten onder leiding van Frankrijk en Duitsland echter ook fel gelobbyd tegen de toekomstige wet. Als gevolg daarvan zal de zorgplicht niet gelden voor financiële diensten, ondanks hun grote rol in het financieren van schadelijke economische activiteiten. Ook de klimaatverplichtingen voor bedrijven zijn te zwak. Bedrijven, inclusief bepaalde financiële instellingen, zullen wel een klimaattransitieplan moeten opstellen en uitvoeren, maar ze kunnen niet aansprakelijk gesteld worden wanneer ze dat niet nakomen.
Voor Oxfam België, Sarah Vaes: "Dit akkoord markeert een belangrijke stap maar maakt geen einde aan de strijd tegen de straffeloosheid van bedrijven. Het is belangrijk dat slachtoffers een betere toegang krijgen tot rechtspraak. Tegelijk blijven er grote gaten. EU-regeringen negeren een wereldwijde klimaatcrisis door niet toe te laten bedrijven aansprakelijk te stellen voor hun klimaatimpact. Het is ook volstrekt incoherent dat de kernactiviteiten van de financiële sector worden uitgesloten van de zorgplicht terwijl ze net een belangrijke hefboom kunnen zijn in de omslag naar een duurzame en groene economie die de EU voorstaat. En tenslotte zal de finale tekst nog moeten uitwijzen in hoeverre bedrijven echt ter verantwoording kunnen worden geroepen"
Het politiek akkoord moet nu in een solide tekst gegoten worden die vervolgens een finale goedkeuring nodig heeft van zowel de Raad als het Europese Parlement. België, vanaf januari voorzitter van de EU, zal de afwerking van dit dossier in goede banen moeten leiden.
Noot aan de redactie:
De coalitie, ook actief onder de naam ‘Werkgroep Corporate Accountability’, verenigt een twintigtal Belgische maatschappelijke organisaties waaronder de twee ngo-koepels 11.11.11 en CNCD-11.11.11, de drie Belgische vakbonden (ACLVB-CGSLB, ACV-CSC, ABVV-FGTB) en diverse ngo's en mensenrechten- en milieuorganisaties zoals Oxfam België. Ze pleiten samen voor een effectieve zorgplicht voor alle bedrijven verankert in wetgeving.
Sarah Vaes is beschikbaar voor verdere toelichting.