Oneerlijke handelspraktijken voortaan strafbaar

Wat zijn oneerlijke handelspraktijken?

In mensentaal spreken we over ‘oneerlijke handelspraktijken’ wanneer bedrijven hun macht misbruiken door risico’s te verschuiven naar kwetsbare producenten en leveranciers, zoals: textielarbeid.ster.s in Bangladesh, koffieproducenten in Honduras … Die veroorzaken inbreuken op de mensenrechten, zoals onleefbare inkomens.

Eerlijke handel: een werk van lange adem

Het is 2009. In een afgeleefd kantoor in de Brusselse Wetstraat discussiëren twee eurocraten over de machtsverhoudingen in onze voedselketens. Op tafel ligt een dossier met grote letters. De cover leest: ‘Oneerlijke Handelspraktijken’. “We moeten dringend iets doen,” zegt de ene. De ander knikt instemmend.

‘Nauwelijks’ vier jaar later (2013) publiceert de Europese Commissie een discussiepaper ‘inzake oneerlijke handelspraktijken in de food- en non-food-toeleveringsketen tussen ondernemingen in Europa’. Die besluit – wat een verrassing – dat oneerlijke handelspraktijken schadelijke effecten hebben op kleinschalige landbouwers én de hele economie. “Tijd voor actie!” klinkt het opnieuw.

In 2016, weer drie jaar gingen voorbij, richt de Commissie een werkgroep op om dit grondig te onderzoeken. Een publieke consultatie volgt. In 2018 stelt de Europese Commissie uiteindelijk de gloednieuwe wetgeving voor. Daar roert entwat in Brussel.

Ondertussen bij de fairtradebeweging

Zowel Oxfam als de Europese fairtradebeweging schakelt ondertussen gelukkig sneller. Ze
ijveren er hard voor om in de nieuwe wetgeving ook oog te hebben voor boer.inn.en uit het globale Zuiden. Een eerste succes boeken we in april 2019: de Europese wetgeving beschermt álle kleinschalige boeren die leveren aan bedrijven in de EU.

Maar tijd om dat te vieren nemen we niet. De strijd is nog niet gestreden. De Europese richtlijn moet nog omgezet worden naar Belgische wetgeving en dat houden we met argusogen in de gaten.

Maak van eerlijke handel de regel

Samen met noord-zuidbewegingen en alternatieve boerenorganisaties ijvert Oxfam voor een ambitieuze Belgische interpretatie van de nieuwe Europese richtlijn. Twee jaar lang mailen we met ambtenaren, hebben we afspraken met ministers en bellen we met parlementairen.

Waarom? Waren oneerlijke handelspraktijken voor een fairtradespeler als Oxfam niet altijd al uit den boze? Natuurlijk, want ze zijn het resultaat van machtsmisbruik door grote opkopers op de markt. Maar ons uiteindelijke doel is álle handel eerlijk maken. En een wettelijk verbod op oneerlijke handelspraktijken maakt de weg vrij voor een rechtvaardig handelssysteem.

Zo’n kans kan Oxfam België dus niet laten liggen. Met resultaat.

Op vraag van Oxfam en haar partners voegt de minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne, belangrijke zaken toe aan de wetgeving.

• Geloofwaardige boetes voor overtreders. Bedrijven die boeren onderdrukken via oneerlijke handelspraktijken, riskeren nu een fikse boete van tot 4 % van hun omzet.
  Doordat het bedrag van de boete gekoppeld is aan de omzet van het bedrijf, schrikt het ook grote multinationals af.
• Gemakkelijk uitbreidbare lijsten met oneerlijke handelspraktijken. Sommige multinationals zijn erg creatief in het uitbuiten van leveranciers. Ons land kan nieuwe oneerlijke praktijken via een eenvoudig Koninklijk Besluit toevoegen aan de bestaande lijsten.
• Toegankelijke klachtenprocedures. Voor boeren in verre productielanden zoals Congo, Pakistan, China … is het niet gemakkelijk om in België een klacht neer te leggen. We verzekerden dus dat ook ngo’s, zoals Oxfam, een producent kunnen vertegenwoordigen in een klachtenprocedure. Bovendien kan de producent in zo’n geval anoniem blijven, en vergeldingsmaatregelen door de dader vermijden.

Wereldwijde boerenorganisaties informeren

Terwijl de theorie stapsgewijs zal omgezet worden in de praktijk, voegt de fairtradebeweging alvast de daad bij het woord. Zo organiseert ze ondertussen al online vormingen om boerenorganisaties wereldwijd te informeren over de mogelijkheden die deze nieuwe wetgeving hen biedt.

Wat kan jij doen om oneerlijke handelspraktijken uit de wereld te helpen?

• Wees een moeilijke klant: durf vragen stellen, spreek bedrijven aan op hun verantwoordelijkheid
• Steun Oxfam: kies voor producten uit eerlijke handel of doe een gift. Want: when you buy, you vote.
• Blijf op de hoogte.