Nu is het moment om de globale spelregels fundamenteel te veranderen
De coronapandemie verandert de wereld en ons denken. De vraag is: in welke richting duwen we die verandering? Aanvaarden we dat het virus ervoor zorgt dat iedereen beschutting zoekt binnen eigen kring en landsgrenzen? Of vertalen we de tastbare onderlinge afhankelijkheid in een nieuwe internationale orde? Beantwoorden we de dreigende recessie met een pleidooi voor deglobaliseren en herlokaliseren of grijpen we de kans om de globalisering eindelijk fundamenteel anders in te vullen?
Drie lessen uit de crisis
2020 zal geboekstaafd worden als het jaar waarin we onze economie stilgelegd hebben om levens te redden. Daar mogen we trots op zijn, want het leert ons dat we sociale, empathische wezens zijn. Om de curve van besmettingen, ziekenhuisopnames, intensieve behandelingen en dodelijke slachtoffers af te vlakken, zijn we individueel en collectief bereid ongekende offers te brengen. Dit is het moment om ook die andere curves aan te pakken. Die van onze uitstoot van broeikasgas, die van de ongelijkheid en armoede, die van mega-winst voor enkelen ten koste van vele anderen.
Tweede les uit dit crisisjaar: economische wetten zijn enigszins arbitrair. Want kijk, zelfs Duitsland kiepert de begrotingsorthodoxie overboord. Landen, overheden en centrale banken gaan in tegen de economische wetten die in steen gebeiteld leken.
Drie: in deze crisis leren we wat écht van waarde is. Dat zijn de mensen die ons vege lijf verzorgen, die ons afval ophalen, die ons informatie verstrekken en ons door deze crisis helpen. Dat zijn ook de mensen die zorgen voor onze voeding, van boeren tot de rekkenvullers in de supermarkt. Verplegend personeel en boeren houden nu de boel recht, terwijl precies deze sectoren te maken kregen met hoge werkdruk, bezuinigingen, slechte prijzen en lage lonen. Welk werk doet er eigenlijk toe in onze wereld? Het is de afgelopen weken al vaker gezegd: het zijn niet degenen die de riante lonen opstrijken, die onmisbaar zijn, integendeel.
Het is de afgelopen weken al vaker gezegd: het zijn niet degenen die de riante lonen opstrijken, die onmisbaar zijn, integendeel.
Geen lockdown voor solidariteit
De coronacrisis toont hoe adaptief mensen en samenlevingen zijn. Dat vermogen moeten we nu aanwenden om het geglobaliseerde, economische systeem te veranderen. We pleiten er niet voor om kind én badwater buiten te kieperen, maar het systeem dat de wereld de voorbij dertig jaar geregeerd heeft, moet op de schop. Economie zou in een fundamenteel herziene globalisering moeten gaan over zorg dragen voor mens en planeet. De grenzen die we moeten trekken zijn geen geografische, maar systemische. Het dictaat van eeuwige groei-om-de-groei moet overboord. Arbeid, handel en investeringen moeten zich richten op activiteiten die gewaardeerd worden voor wat ze bijbrengen aan mens en planeet, niet voor wat ze eraan onttrekken.
Als onze grote en urgente noden gelenigd zijn – over enkele weken – moet een beter plan voor de wereld klaarliggen. De betere versie van globalisering maakt komaf met het idee dat we met elkaar in competitie leven. Solidariteit is het ordewoord, en die mag nooit meer in lockdown gaan.