Europees Parlement stemt in met afzwakking van de zorgplichtwet
Het Europees Parlement heeft vandaag (13 november 2025) ingestemd met een ingrijpende verzwakking van de Europese zorgplichtwet voor bedrijven. Deze wet, die sinds juli 2024 van kracht is, verplicht grote ondernemingen verantwoordelijkheid te nemen voor mensenrechten en milieuschade in hun internationale toeleveringsketens.
De stemming maakt de weg vrij voor het zogenoemde Omnibus I-pakket, een wetgevend voorstel van de Europese Commissie uit februari 2025 dat de zorgplichtregels drastisch wil versoepelen. De Belgische middenveld-coalitie reageert scherp en noemt de beslissing een ernstige stap achteruit voor de Europese duurzaamheidswetgeving én voor de democratische besluitvorming.
Kern van duurzaamheidswetgeving uitgehold
Het Omnibus I-pakket borduurt voort op de versoepeling die de Europese Raad in juni 2025 al had aangekondigd, maar gaat nog verder. De christendemocratische EVP-fractie kreeg vandaag voldoende steun vanuit rechts en extreemrechts om de versoepelingen door te voeren.
De aanpassingen treffen onder meer:
· Klimaatverplichtingen voor bedrijven
· Burgerlijke aansprakelijkheid bij mensenrechtenschendingen
· Bindende normen voor verantwoord en duurzaam ondernemen
Volgens kritische organisaties verliest de zorgplichtwet hierdoor haar essentie: bedrijven daadwerkelijk verantwoordelijk houden voor schade in hun productie- en leveringsketens.
Politiek getouwtrek en buitenlandse druk
De beslissing volgt op maanden van intens lobbywerk door grote bedrijven en diplomatieke druk vanuit onder meer de Verenigde Staten en Qatar. Binnen het Europees Parlement leidde dat tot een grillig proces, waarbij een eerdere, ambitieuzere tekst die in de juridische commissie was overeengekomen, al op 22 oktober werd weggestemd.
“Opiniepeilingen en een indrukwekkende lijst steunverklaringen tonen aan dat burgers, vooruitstrevende bedrijven en experten wél een effectieve zorgplichtwet willen,” zegt Sarah Vaes, beleidsmedewerker bij Oxfam België. “Dit zogenoemde ‘Omnibuspakket’, dat verschillende EU-duurzaamheidswetten tegelijk uitholt, vormt een pijnlijk voorbeeld van hoe bedrijfsbelangen en politiek opportunisme de democratische fundamenten van de EU onder druk zetten – ten koste van burgers, milieu en de Europese geloofwaardigheid.”
Onderhandelingen moeten koers opnieuw bepalen
Met deze stemming is het wetgevingsproces niet afgerond. De komende maanden volgen zogeheten trilogen, onderhandelingen tussen Europees Parlement, Europese Commissie en lidstaten over de definitieve tekst.
Volgens het middenveld is dat een cruciale fase. “Het resultaat van vandaag is een blamage voor de EU, maar we moeten nu vooruitkijken,” stelt Vaes, “Dit is onze morele plicht ten aanzien van slachtoffers van misbruik door bedrijven wereldwijd. In de komende onderhandelingen en tijdens de nationale omzetting is er nog een kans om de koers te corrigeren en respect voor mensenrechten, arbeidsrechten en milieunormen opnieuw centraal te stellen.”
Belgisch middenveld waarschuwt voor structurele achteruitgang
De Belgische werkgroep Corporate Accountability, een coalitie van meer dan twintig maatschappelijke organisaties en de drie vakbonden, volgt de ontwikkelingen nauwgezet. Zij benadrukken dat Omnibus I geen administratieve vereenvoudiging is, maar een structurele verzwakking van bescherming voor mens en milieu.
De coalitie kondigde de afgelopen maanden meerdere gezamenlijke standpunten aan waarin zij aandrongen op het behoud van een sterke zorgplichtwet. Zij vrezen dat de huidige koers van de EU een gevaarlijk precedent schept voor toekomstig duurzaamheidsbeleid.
