Een Belg uit de rijkste 0,1% stoot op 17 dagen meer uit dan iemand uit de armste 50% in een heel jaar

In aanloop naar de COP30 in Belém, Brazilië, blijkt uit nieuw onderzoek van Oxfam dat de koolstofrijke levensstijl van de superrijken, ook in België, het resterende koolstofbudget van de wereld opslokt – de hoeveelheid CO2 die kan worden uitgestoten zonder een klimaatramp te veroorzaken. 

Het rapport, Climate Plunder: How a powerful few are locking the world into disaster, presenteert uitgebreide nieuwe, bijgewerkte gegevens en analyses waaruit blijkt dat een Belg uit de rijkste 0,1% in slechts 17 dagen meer koolstofvervuiling produceert dan de armste 50% Belgen in een heel jaar uitstoot. 

De superrijken verbruiken niet alleen te veel koolstof, maar investeren ook actief in de meest vervuilende bedrijven en profiteren daarvan. Uit onderzoek van Oxfam blijkt dat de gemiddelde miljardair door zijn investeringen 1,9 miljoen ton CO2e per jaar produceert. Deze miljardairs zouden bijna 10.000 keer de wereld rond moeten vliegen in hun privéjets om zoveel uit te stoten. Bijna 60% van de investeringen van miljardairs wordt geclassificeerd als investeringen in sectoren met een grote impact op het klimaat, zoals olie of mijnbouw, wat betekent dat hun investeringen tweeënhalf keer meer uitstoten dan een gemiddelde investering in de S&P Global 1200. De uitstoot van de beleggingsportefeuilles van slechts 308 miljardairs is in totaal groter dan de gecombineerde uitstoot van 118 landen. 

“De klimaatcrisis is een crisis van ongelijkheid. De rijkste individuen ter wereld financieren en profiteren van de vernietiging van het klimaat, waardoor de wereldwijde meerderheid opgezadeld blijft met de fatale gevolgen van hun ongecontroleerde macht”, aldus Amitabh Behar, directeur van Oxfam International. 

De macht en rijkdom van superrijke individuen en bedrijven hebben hen ook in staat gesteld om onrechtvaardige invloed uit te oefenen op de beleidsvorming en de klimaatonderhandelingen af te zwakken. Op COP29 kregen 1.773 lobbyisten uit de kolen-, olie- en gassector een badge, meer dan de tien landen die het meestgevoelig zijn voor klimaatverandering samen. Meerdere rijke en sterk vervuilende landen, waaronder de VS, het VK, Frankrijk en Duitsland, hebben de klimaatwetgeving afgezwakt na grote donaties van anti-klimaatlobbyisten.  

"Het is een schande dat macht en rijkdom zich hebben kunnen concentreren in de handen van een klein aantal mensen, die deze alleen gebruiken om hun invloed verder te versterken. De superrijken en de bedrijven die zij leiden hebben een dodelijke staat van dienst als het gaat om het financieren van lobbyisten, het verspreiden van desinformatie over het klimaat en het aanklagen van ngo's en regeringen die hen in de weg staan. We moeten de greep van de superrijken op het klimaatbeleid doorbreken door hun extreme rijkdom te belasten, hun lobbyactiviteiten te verbieden en in plaats daarvan degenen die het meest door de klimaatcrisis worden getroffen, een prominente rol te geven in de besluitvorming over het klimaat", aldus Behar. 

De uitstoot van de rijkste 1% is voldoende om tegen het einde van de eeuw naar schatting 1,3 miljoen sterfgevallen als gevolg van hitte te veroorzaken, evenals 44 biljoen dollar aan economische schade voor lage- en middeninkomenslanden tegen 2050. De gevolgen van deze klimaatschade zullen onevenredig groot zijn voor degenen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, met name mensen die in het zuidelijk halfrond wonen, vrouwen en inheemse groepen. 

COP30 markeert tien jaar sinds het Akkoord van Parijs in 2015. In deze periode heeft de rijkste 1% van de wereld meer dan twee keer zoveel van het koolstofbudget verbruikt als de armste helft van de mensheid samen. In de aanloop naar COP30 roept Oxfam regeringen op om de uitstoot te verminderen en de politieke en economische macht van de superrijken te beperken door: 

• De uitstoot van de superrijken drastisch te verminderen en de rijkste vervuilers te laten betalen, door middel van belasting op extreme rijkdom, overwinstbelastingen op fossiele brandstofbedrijven en ondersteuning van het VN-Verdrag inzake internationale fiscale samenwerking. Een belasting van 60% op het totale inkomen van de rijkste 1% wereldwijd zou de CO2-uitstoot met een hoeveelheid kunnen verminderen die gelijk is aan de totale uitstoot van het Verenigd Koninkrijk, en ongeveer 6,4 biljoen dollar opleveren. 

• Beperk de economische en politieke invloed van de rijksten door fossiele brandstofbedrijven uit te sluiten van klimaatonderhandelingen, duurzaamheidsregels in te voeren voor bedrijven en financiële instellingen, en handels- en investeringsovereenkomsten zoals ISDS te verwerpen die de belangen van de superrijken boven het algemeen belang stellen. 

• Versterk de deelname van het maatschappelijk middenveld en inheemse groepen aan klimaatonderhandelingen. 

• Kies voor een eerlijke verdeling van het resterende klimaatbudget door je te verbinden aan nationale vastgestelde bijdragen die recht doen aan historische verantwoordelijkheid en ervoor te zorgen dat rijke landen ambitieuze klimaatfinanciering leveren. 

• Bouw een gelijkwaardig economisch systeem waarin mensen en de planeet voorop staan. 

Opmerkingen voor de redactie 

Het rapport Climate Plunder: How a powerful few are locking the world into disaster, een samenvatting en de methodologische toelichting zijn hier beschikbaar. 

Raadpleeg het Emissions Inequality Dashboard van het Stockholm Environment Institute voor de meest recente emissiegegevens per inkomensgroep voor meer dan 190 landen. 

Jonathan Matthysen, hoofd beleid bij Oxfam België is beschikbaar voor verdere toelichting in het Nederlands. 

Oxfam België heeft een petitie lopen om de grootste vervuilers eerlijk te laten bijdragen, die al 33 500 keer ondertekend werd.