Rijke landen betaalden minder dan 5 procent van de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika nodig heeft om de klimaatcrisis aan te pakken

Hoewel ze grotendeels verantwoordelijk zijn voor de verergerende klimaatcrisis in Oost-Afrika, betaalden de rijke landen Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Soedan in 2021 slechts 2,4 miljard dollar aan klimaatgerelateerde ontwikkelingsfinanciering, in schril contrast met de 53,3 miljard dollar die Oost-Afrika jaarlijks nodig zegt te hebben om zijn klimaatdoelen voor 2030 te halen.

Het vandaag gepubliceerde rapport "Unfair Share" van Oxfam laat zien dat de grootste vervuilende landen tekort zijn geschoten in zowel de klimaat- als de humanitaire financiering die Oost-Afrikaanse landen nodig hebben om te herstellen van hun door het klimaat veroorzaakte hongercrisis. Het rapport benadrukt de impact van de klimaatcrisis op de toekomst van de regio.

Oxfam in Afrika-directeur Fati N'Zi-Hassane zei: "Zelfs volgens hun eigen royale boekhouding hebben vervuilende landen slechts peanuts gegeven om Oost-Afrika te helpen hun mitigatie- en aanpassingsinspanningen op te schalen. Bijna de helft van de middelen (45%) die ze wel hebben gegeven, waren leningen, waardoor de regio verder in de schulden is gestort."

Verloren vee

Langdurige droogte en onregelmatige regenval hebben bijna 13 miljoen dieren gedood en honderdduizenden hectaren gewassen gedecimeerd, waardoor miljoenen mensen zonder inkomen of voedsel kwamen te zitten. Deze vier Oost-Afrikaanse landen hebben van 2021 tot eind 2023 naar schatting tot 30 miljard dollar aan verliezen geleden. Oxfam berekent dat deze landen ook voor ongeveer 7,4 miljard dollar aan vee hebben verloren.

Als gevolg hiervan lijden meer dan 31 miljoen mensen in de vier landen ernstige honger door twee jaar droogte en jarenlange overstromingen, nog verergerd door ontheemding en conflicten. Ondanks de enorme humanitaire nood hebben rijke landen dit jaar slechts ongeveer een derde van de VN-oproep voor Oost-Afrika vervuld.

Geïndustrialiseerde economieën hebben aanzienlijk bijgedragen aan de klimaatcrisis, die nu regio's als Oost-Afrika onevenredig hard treft. Alleen al de G7-landen en Rusland zijn verantwoordelijk voor 85 procent van de wereldwijde uitstoot sinds 1850. Dit is 850 keer de uitstoot van Kenia, Ethiopië, Somalië en Zuid-Soedan samen.

"Wereldwijde financiële instellingen zijn ook medeplichtig aan deze door het klimaat veroorzaakte hongercrisis, omdat ze ontwikkelingslanden meeslepen in een schuldenspiraal, waardoor ze niet volledig kunnen herstellen van opeenvolgende schokken," adlus N'Zi-Hassane.

Extreem weer, dat nu heviger is en vaker voorkomt, is de belangrijkste oorzaak van de honger in Ethiopië, Kenia, Somalië en deels ook in Zuid-Sudan, waar de droogte door de klimaatverandering 100 keer waarschijnlijker is geworden.

"Deze schokken hebben de reserves van mensen uitgeput, waardoor mensen die al kwetsbaar waren niets meer hebben om voor zichzelf te zorgen. Sinds de laatste droogte in 2017 is het aantal mensen dat dringend hulp nodig heeft in de vier landen meer dan verdubbeld - van 20,7 miljoen naar 43,5 miljoen," aldus N'Zi-Hassane.

Vrouwen en meisjes als eerste slachtoffers

De klimaatcrisis heeft vooral zijn tol geëist van vrouwen en meisjes. Vrouwen in Somalië vertelden Oxfam dat ze nu meer dan vier uur per dag moeten lopen om water te halen, - een aanzienlijk grotere afstand vergeleken met eerdere droogtes. Wanneer voedsel schaars is, eten moeders maar al te vaak als laatste en minst; en meisjes worden als eerste van school gestuurd of op jonge leeftijd uitgehuwelijkt zodat er een mond minder is om te voeden.

Nimo Suleiman, een ontheemde moeder van twee kinderen uit Somaliland, zei: "Ik heb eerdere droogtes meegemaakt, maar zoiets als dit heb ik nog nooit meegemaakt. Het dichtstbijzijnde waterpunt voor ons is vijf kilometer verderop, de weg ernaartoe is niet veilig en erg heet, maar het voortbestaan van ons gezin hangt af van de reis die we moeten maken."

"Op de eerste Afrikaanse Klimaattop dringt Oxfam er bij de Afrikaanse leiders op aan om hun stem te laten horen en de rijke vervuilende landen ter verantwoording te roepen voor deze klimaatcrisis. Rijke landen moeten onmiddellijk geld inbrengen om te voldoen aan de humanitaire VN oproep van 8,74 miljard dollar voor Oost-Afrika, om nu levens te redden," zei N'Zi-Hassane.

"In de aanloop naar COP28 moeten Afrikaanse stemmen luid klinken om van rijke vervuilende landen te eisen dat ze hun uitstoot drastisch verminderen en dat ze Oost-Afrika compenseren voor al hun klimaatschade, zodat de regio kan herstellen van deze verergerende klimaatschokken. Deze fondsen moeten duurzaam zijn, in de vorm van subsidies in plaats van leningen."

 

Noot voor de redactie

- Het rapport "Unfair Share" van Oxfam is onder embargo tot 4 september beschikbaar.

- Oxfam houdt een rondetafelgesprek op de Afrikaanse Klimaattop op 5 september.

- Het cijfer van $ 2,4 miljard is gebaseerd op de OESO-statistieken over klimaatgerelateerde ontwikkelingsfinanciering die in 2021 zijn gerapporteerd voor Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Soedan, waarin zowel bilaterale als multilaterale klimaatgerelateerde externe ontwikkelingsfinancieringsstromen zijn opgenomen. Zie voor meer informatie, de Methodologienota van de OESO.

- Van de in totaal $ 2,4 miljard verstrekte middelen was slechts $ 1,33 miljard in de vorm van subsidies (54,5%) en $ 1,09 miljard in de vorm van leningen (45%). Bron: OESO

- Het bedrag van $ 53,3 miljard is het bedrag dat de vier landen jaarlijks nodig hebben voor de periode 2021 tot 2030 in hun "National Determined Contributions" (NDC's) om hun klimaatdoelstellingen in het kader van de Overeenkomst van Parijs te kunnen implementeren. Het omvat: 62 miljard dollar voor Kenia, 316 miljard dollar voor Ethiopië, 55,5 miljard dollar voor Somalië en 100 miljard dollar voor Zuid-Soedan.

- Volgens de Economische Commissie voor Afrika van de VN bedraagt het gemiddelde jaarlijkse verlies van de regio Oost-Afrika door klimaatverandering tot 2030 2-4% van het jaarlijkse BBP. Voor Ethiopië, Kenia, Somalië en Zuid-Sudan is het totale gecombineerde BBP in 2022 260 miljard dollar.

- Oxfam berekende het verlies aan vee voor Ethiopië, Kenia en Somalië op basis van schattingen voor 2021 en 2023 van het totale door de overheid gerapporteerde verlies van 12,95 miljoen stuks vee - waaronder 6,85 miljoen stuks vee in Ethiopië, 2,6 miljoen stuks vee in Kenia en 3,5 miljoen stuks vee in Somalië. Ethiopië en Somalië hebben geen schatting gegeven van de waarde van het verloren gegane vee. De geschatte kosten per dier in de regio zijn $ 576,9, in totaal $ 7,2 miljard voor alle 12,95 miljoen stuks vee die verloren zijn gegaan.

- Cijfers over voedselonzekerheid zijn gebaseerd op de IPC-classificatie van het aantal mensen in een crisissituatie of een nog ernstiger niveau van voedselonzekerheid (IPC3+) voor Ethiopië (11,8 miljoen), Kenia (5,4 miljoen), Somalië (6,5 miljoen) en Zuid-Sudan (7,7 miljoen).

- De cijfers over de humanitaire behoeften zijn gebaseerd op de humanitaire responsplannen van de VN voor 2023 voor Ethiopië, Somalië, Zuid-Sudan en Kenia.

- Humanitaire noodcijfers voor 2017 zijn gebaseerd op het 2017 Humanitarian Response Document voor Ethiopië; Somalië en Zuid-Soedan, en de 2017 Flash Appeal voor Kenia.

- Oxfam België heeft een noodoproep lopen voor de regio.