De rijkste 1% ving de afgelopen twee jaar bijna twee keer zoveel rijkdom als de rest van de wereld

• Superrijken overtreffen hun buitengewone greep op de helft van alle nieuwe rijkdom van de afgelopen tien jaar.  
• Het vermogen van miljardairs stijgt met 2,7 miljard dollar per dag, zelfs nu ten minste 1,7 miljard werknemers in landen leven waar de inflatie meer stijgt dan de lonen. 
• Een belasting van 5 procent op de multimiljonairs en miljardairs van de wereld kan jaarlijks 1,7 biljoen dollar opleveren, genoeg om 2 miljard mensen uit de armoede te halen.  

De rijkste 1 procent greep bijna twee derde van alle nieuwe rijkdom ter waarde van 42 biljoen dollar die sinds 2020 is gecreëerd, bijna twee keer zoveel geld als de onderste 99 procent van de wereldbevolking, onthult een nieuw Oxfam-rapport vandaag. In de afgelopen tien jaar heeft de rijkste 1 procent ongeveer de helft van alle nieuwe rijkdom veroverd. In België heeft de rijkste 1% bijna een kwart van alle rijkdom in handen. Dit is meer dan de gecombineerde rijkdom van de onderste 70% van de bevolking.  

"Survival of the Richest" wordt gepubliceerd op de openingsdag van het World Economic Forum in Davos. Elites verzamelen zich in het Zwitserse skioord terwijl extreme rijkdom en extreme armoede voor het eerst in 25 jaar tegelijkertijd zijn toegenomen.   

"Terwijl de meerderheid van de bevolking kampt met een koopkrachtcrisis, hebben de superrijken zelfs hun stoutste dromen overtroffen. Na slechts twee jaar wordt dit decennium het beste tot nu toe voor miljardairs,” aldus Eva Smets, directeur Oxfam België. 

"Het belasten van de superrijken en grote bedrijven is de enige uitweg uit de huidige overlappende crises. Het wordt tijd dat we de mythe ontkrachten dat belastingverlagingen voor de allerrijksten ertoe leiden dat hun rijkdom op de een of andere manier 'doorsijpelt' naar alle anderen. Veertig jaar belastingverlagingen voor de superrijken en toch staat het water zoveel mensen aan de lippen."  

Miljardairs hebben hun rijkdom buitengewoon zien toenemen. Sinds 2020 is 26 biljoen dollar (63 procent) van alle nieuwe rijkdom naar de rijkste 1 procent gegaan, terwijl 16 biljoen dollar (37 procent) naar de rest van de wereld ging. Een miljardair kreeg ruwweg 1,7 miljoen dollar voor elke dollar die iemand in de onderste 90 procent verdiende. Het vermogen van miljardairs is toegenomen met 2,7 miljard dollar per dag. Dit komt bovenop een decennium van historische winsten - het aantal en de rijkdom van miljardairs is de afgelopen tien jaar verdubbeld.   

2022 gekenmerkt door uitzonderlijke winsten, ook in België 

Het vermogen van miljardairs steeg in 2022 met de snel stijgende winsten uit voedsel en energie. Uit het rapport blijkt dat 95 voedsel- en energiebedrijven hun winst in 2022 meer dan verdubbeld hebben. Ze maakten 306 miljard dollar aan overwinsten, en hebben daarvan 257 miljard dollar (84 procent) uitgekeerd aan rijke aandeelhouders. Eric Wittouck, de rijkste Belg (woonachtig in Monaco), ontving een recorddividend van meer dan 2 miljard euro van een van zijn in Luxemburg gevestigde bedrijven. En diegenen die dividenden ontvangen betreft veelal alleen de meest welgestelden, want slechts 10% van de Belgen bezit 80% van alle aandelen.   

Tegelijkertijd leven nu minstens 1,7 miljard werknemers in landen waar de inflatie meer stijgt dan de lonen, en lijden meer dan 820 miljoen mensen - ongeveer één op de tien mensen op aarde - honger. Vrouwen en meisjes eten vaak het minst en het laatst, en vormen 60 procent van de hongerige wereldbevolking. In België zou 19% van de bevolking in 2021 het risico lopen op armoede of sociale uitsluiting. Een cijfer dat naar verwachting zal stijgen door de koopkrachtcrisis. Volgens de Wereldbank zien we waarschijnlijk de grootste toename van ongelijkheid en armoede sinds WO2. Hele landen dreigen failliet te gaan: de armste landen geven nu vier keer meer uit aan het terugbetalen van schulden aan rijke schuldeisers dan aan gezondheidszorg. Driekwart van de regeringen van de wereld plant bezuinigingen in de publieke sector - ook op gezondheidszorg en onderwijs - ter waarde van 7,8 biljoen dollar in de komende vijf jaar.  

Voor een grote belastingverhoging voor de superrijken   

Oxfam roept op tot een systematische en verregaande verhoging van de belastingen op de superrijken, in plaats van de armsten hogere belastingtarieven te laten betalen dan miljardairs. Elon Musk, een van 's werelds rijkste mannen, betaalde tussen 2014 en 2018 een "echt belastingtarief" van ongeveer 3 procent. Aber Christine, een meelverkoper in Oeganda, verdient 80 dollar per maand en betaalt een belastingtarief van 40 procent.  

Wereldwijd is nu slechts vier cent van elke belastingdollar afkomstig van belastingen op vermogen. De helft van de miljardairs in de wereld leeft in landen zonder successierechten voor directe nakomelingen. Zij zullen een belastingvrije schatkist van 5 biljoen dollar doorgeven aan hun erfgenamen, meer dan het BBP van Afrika. Het inkomen van rijke mensen is grotendeels onverdiend, afkomstig uit de opbrengst van hun vermogen, maar toch wordt het gemiddeld belast tegen 18 procent, iets meer dan de helft van het gemiddelde tarief op lonen. 

Uit het rapport blijkt dat de belastingen op de rijksten vroeger veel hoger waren. De afgelopen veertig jaar hebben regeringen in Afrika, Azië, Europa en Amerika de inkomstenbelastingtarieven voor de rijksten verlaagd. Tegelijkertijd hebben ze de belastingen op goederen en diensten verhoogd, waardoor de armsten onevenredig zwaar worden belast en de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen nog groter wordt. In de jaren na WO2 bleef het toptarief van de federale inkomstenbelasting in de VS boven de 90% en bedroeg het gemiddeld 81% tussen 1944 en 1981. In de nasleep van de Tweede Wereldoorlog voerde de Belgische regering een vermogensbelasting van 5% en een overwinstbelasting in, waarmee zij 20% van de totale schuld van het land kon betalen.  

Volgens een nieuwe analyse van de Fight Inequality Alliance, het Institute for Policy Studies, Oxfam en de Patriotic Millionaires zou een jaarlijkse vermogensbelasting van 5 procent op de multimiljonairs en miljardairs van de wereld 1,7 biljoen dollar per jaar kunnen opbrengen, genoeg om 2 miljard mensen uit de armoede te halen, de tekorten op de bestaande humanitaire hulp volledig te financieren, een tienjarenplan op te stellen om een einde te maken aan de honger, de armere landen te steunen die worden geteisterd door de klimaatcrisis, en universele gezondheidszorg en sociale bescherming te bieden aan iedereen in lage- en lagere-middeninkomenslanden.  

Oxfam roept de Belgische regeringen op om:  

    Een eenmalige solidaire vermogensbelasting in te voeren en overwinstbelastingen uit te breiden naar andere sectoren. 

    Belast de rijkdom van de rijkste 1 procent tegen progressieve tarieven om deze middelen te herverdelen om het economisch herstel, de klimaattransitie en openbare diensten, te financieren. Dit omvat vermogenswinstbelasting, successie-, eigendoms- en grondbelastingen, alsook netto vermogensbelastingen.  

    Om de werking van onze democratieën te beschermen en straffeloosheid te ondermijnen, moet ook aanzienlijke middelen worden geïnvesteerd in de bestrijding van belastingfraude, belastingontduiking en corruptie. De bestrijding van financiële criminaliteit moet een prioriteit zijn.  

  

Noot voor de redactie  

De cijfers over de allerrijksten komen van de Forbes miljardairslijst.  

Alle bedragen zijn uitgedrukt in Amerikaanse dollars en zijn, waar nodig, gecorrigeerd voor inflatie aan de hand van de Amerikaanse consumentenprijsindex.  

Volgens de Wereldbank is de extreme armoede in 2020 voor het eerst in 25 jaar toegenomen. Tegelijkertijd is de extreme rijkdom dramatisch gestegen sinds het begin van de pandemie.   

Uit het rapport blijkt dat terwijl de rijkste 1 procent de afgelopen tien jaar 54 procent van de nieuwe wereldwijde rijkdom veroverde, dit de afgelopen twee jaar is versneld tot 63 procent. Tussen december 2019 en december 2021 werd 42 biljoen dollar aan nieuwe rijkdom gecreëerd. 26 biljoen dollar (63 procent) vloeide naar de rijkste 1 procent, terwijl 16 biljoen dollar (37 procent) naar de onderste 99 procent ging. Volgens Credit Suisse zitten individuen met meer dan 1 miljoen dollar aan rijkdom in de hoogste 1 procent schijf.  

De miljardairsklasse is 2,6 biljoen dollar rijker dan vóór de pandemie, ook al is het vermogen van de miljardairs in 2022 licht gedaald na hun recordpiek in 2021. De rijksten ter wereld zien hun vermogen nu weer stijgen.   

In de VS, het VK en Australië is uit studies gebleken dat respectievelijk 54, 59 en 60 procent van de inflatie het gevolg was van hogere bedrijfswinsten. In Spanje ontdekte de CCOO (een van de grootste vakbonden van het land) dat bedrijfswinsten verantwoordelijk zijn voor 83,4 procent van de prijsstijgingen in het eerste kwartaal van 2022.  

De Wereldbank kondigde aan dat het doel om extreme armoede tegen 2030 te beëindigen vrijwel zeker niet meer gehaald kan worden. Integendeel, volgens de Wereldbank zien we waarschijnlijk de grootste toename van ongelijkheid en armoede sinds WO2 is. De Wereldbank definieert extreme armoede als leven van minder dan 2,15 dollar per dag.  

Uit enquêtes blijkt steevast dat de meerderheid van de bevolking een verhoging van de belastingen op de rijksten steunen. Zo is de meerderheid van de mensen in de VS, 80% van de Indiërs, 85% van de Brazilianen en 69% van de ondervraagden in heel Afrika en 74% van de Belgen, voorstander van hogere belastingen voor rijksten.  

Het onderzoek van Oxfam toont aan dat de ultrarijken de grootste individuele bijdrage leveren aan de klimaatcrisis. 

België, dat vaak wordt beschouwd als een egalitair land, vertoont een duidelijke trend naar ongelijkheid in de verdeling van de rijkdom met een Gini-index van ongeveer 0,67.