Meerwaardebelasting: een noodzakelijke maar onvoldoende stap gezien de sociale en mondiale uitdagingen
Oxfam België verwelkomt het akkoord van de federale regering over de invoering van een belasting op financiële vermogenswinsten. Het akkoord is een belangrijke stap naar eerlijkere belastingen in een land waar er nog steeds een schrijnende ongelijkheid bestaat in vermogens en waar kapitaalbezitters in verhouding tot hun inkomen veel minder bijdragen aan de collectieve solidariteit dan werknemers.
De fiscale status quo was niet langer houdbaar. In België bezitten volgens de Nationale Bank de 10% rijksten 80% van de beursgenoteerde aandelen. Tegelijkertijd bezit de rijkste 1% alleen al 22% van het totale vermogen van het land, evenveel als de armste 75% van de Belgen samen.
Toch draagt de rijkste 1% twee keer minder bij aan de financiering van de solidariteit dan de gemiddelde burger:
- De gemiddelde Belg betaalt 43% van zijn inkomen aan belastingen.
- De rijkste 1%, die een groot deel van zijn inkomen uit zijn vermogen haalt, betaalt daar slechts 23% van aan belastingen.
Gezien deze fiscale onrechtvaardigheid is de invoering van een vermogenswinstbelasting niet alleen moreel gerechtvaardigd, maar ook economisch en sociaal noodzakelijk. Het was hoog tijd dat België zich eindelijk bij de meerderheid van de Europese landen aansloot om een minimumbijdrage op vermogenswinst in te voeren.
Maar deze vooruitgang blijft broos. De werkelijke impact van het akkoord zal afhangen van de concrete manier waarop het wordt uitgevoerd. En dat is op dit moment nog onduidelijk. Sommige aangekondigde maatregelen gaan in de goede richting. Maar Oxfam België waarschuwt voor het reële risico dat het akkoord ondermijnd wordt door te hoge vrijstellingen, ongerechtvaardigde fiscale mazen in de wet of optimalisatiemechanismen die grote vermogens maar al te goed kennen.
"Een vermogenswinstbelasting mag geen louter symbolisch gebaar zijn: ze moet de rijken daadwerkelijk laten bijdragen, zonder mazen in de wet toe te laten zoals belastingregelingen of vrijstellingen op maat”, zegt Julien Desiderio, beleidsmedewerker fiscale rechtvaardigheid bij Oxfam België. “Maar deze maatregel, hoe noodzakelijk ook, zal niet volstaan. Om tot echte fiscale rechtvaardigheid te komen, hebben we een brede en allesomvattende hervorming nodig. Met maatregelen die zowel meer vrijheid als meer zekerheid garanderen voor de middenklasse en de meest kwetsbaren en tegelijkertijd tegemoetkomen aan de financieringsbehoeften van de sociale en ecologische crisis. Zo’n hervorming is des te dringend nu de internationale crisis in de ontwikkelingsfinanciering verergert: tijdens de conferentie van Sevilla hebben westerse regeringen hun historische belofte verbroken om 0,7% van hun bbp aan openbare diensten en ontwikkeling te besteden, waardoor de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) tegen 2030 in gevaar komen. We hebben een belastingstelsel nodig dat zuurstof geeft aan wie het hardst steun nodig heeft, zonder onze openbare diensten te verzwakken of de ongelijkheid te vergroten."
In de huidige context waarin de concentratie van rijkdom alarmerende niveaus bereikt, pleit Oxfam België voor een structurele en ambitieuze belastinghervorming die in staat is om:
- Ieders verantwoordelijkheid te waarborgen om eerlijk bij te dragen;
- Belastingontduiking en -fraude effectief te bestrijden;
- Solidariteitsmechanismen te versterken om mensen bij tegenslag te beschermen en iedereen de mogelijkheid te bieden om te leven en zich te ontwikkelen, ongeacht haar of zijn startpunt.
"We betreuren dat dit nieuw akkoord onderhandeld werd in ruil voor een beleid dat de ongelijkheid zal doen toenemen. Het inruilen van een vermogenswinstbelasting voor regressieve maatregelen die vrouwen, mensen met moeilijke banen en mensen met levensproblemen treffen, brengt de gelijkheid in gevaar die centraal staat in de hervorming. Ondanks deze nieuwe maatregel worden de budgettaire inspanningen nog steeds overwegend gedragen door gewone burgers en de meest kwetsbaren onder ons, niet door de rijkste 1%. Opnieuw worden de zwaksten gestraft", vervolgt Julien Desiderio.
Oxfam België roept de regering dan ook op om:
- Voor een rigoureuze en transparante uitvoering van de vermogenswinstbelasting te zorgen zonder achterpoortjes.
- Het progressieve karakter van het hele belastingstelsel te versterken via een eerlijke vermogensbelasting en gerichte maatregelen voor lage en middeninkomens.
- Belastingoptimalisatie en -ontwijking onmogelijk te maken door de belastingdiensten meer middelen te geven om belastingfraude, -ontduiking en -misbruik door managementvennootschappen te bestrijden.
Het nieuwe regeerakkoord is een belangrijke stap, maar mag geen doel op zich zijn. We hebben een echte belastinghervorming nodig om het hele stelsel eerlijker te maken
