Hoe Oxfam en de Mother’s School Society de rechten van Palestijnse vrouwelijke arbeiders in Israëlische nederzettingen verdedigen

In de illegale Israëlische nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever werken Palestijnse vrouwen in verschillende economische sectoren. Hun rechten worden er systematisch geschonden, vooral in een context van toenemend geweld. De NGO Mother’s School Society en Oxfam besloten 200 onder hen te ondersteunen op het vlak van geestelijke gezondheid en economische empowerment. Het project wordt grotendeels gefinancierd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Hierbij een evaluatie van zes maanden gezamenlijke actie. 

Het project startte in april 2024 onder de naam “Mijn waardigheid is mijn recht” en zal een jaar duren. Het is een samenwerking tussen Oxfam, dat zich al 50 jaar inzet voor het verbeteren van de levensomstandigheden van Palestijnen, de Palestijnse NGO Mother's Society School, die de positie van vrouwen binnen de Palestijnse samenleving wil versterken en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat het project financiële steunt. 

Psychosociale ondersteuning 

Het project heeft een drieledig doel. Het eerste doel is om tegemoet te komen aan de behoeften aan psychologische ondersteuning van de werkneemsters. De meesten worden namelijk dagelijks gediscrimineerd en vernederd door de Israëlische veiligheidsdiensten bij Israëlische controleposten wanneer ze naar hun werk gaan. Deze dagelijkse vernederingen veroorzaken een intense vorm van psychisch lijden. 

Bovendien worden de vrouwen in elke schakel van de keten uitgebuit: eerst krijgen ze te maken met misbruik door de tussenpersonen die hun jobs in de kolonies regelen. Vervolgens worden ze onder het minimumloon betaald, krijgen ze geen betaald verlof en hebben ze geen ziektekostenverzekeringen, ook al werken ze soms in sectoren met risico’s op ongevallen. Deze factoren zijn schendingen van de mensenrechten en ondermijnen hun economische autonomie. 

Ondanks hun onzekere beroepssituatie hebben deze vrouwen, vaak jong en alleenstaand, geen andere keuze dan in de Israëlische kolonies te blijven werken. Sinds de Israëlische inval in Gaza was het werkloosheidspercentage op de bezette Westelijke Jordaanoever nooit zo hoog. Er gingen niet minder dan 306.000 banen verloren. Daarmee is het werkloosheidspercentage op de Westelijke Jordaanoever gestegen van 12,9% vóór het conflict naar 32% nu. Dat percentage ligt zelfs nog hoger bij vrouwen. 

Verder lopen Palestijnse vrouwen op de Westelijke Jordaanoever nog meer gevaar sinds de ongekende escalatie van het geweld in de bezette Palestijnse gebieden. Sinds 7 oktober 2023 stierven 128 Palestijnen bij luchtaanvallen en de meer dan 600 schietpartijen, onder meer in Oost-Jeruzalem. Deze aanvallen werden uitgevoerd door kolonisten of door het Israëlische leger. 

De Palestijnse vrouwen verkeren dus in zware psychische nood door de schendingen van hun recht op fatsoenlijk werk, de langetermijneffecten van de Israëlische bezetting en het dagelijks geweld. Ze leven in constante angst voor hun leven of dat van hun dierbaren, of voor de vernieling van hun eigendommen. 

Om Palestijnse vrouwen te ondersteunen die in Israëlische nederzettingen werken, organiseert de Mother’s Society School momenteel 13 psychosociale ondersteuningssessies om hun geestelijk welzijn te beschermen. Tot nu toe woonden 170 vrouwen deze sessies bij in de noordelijke provincies van de Westelijke Jordaanoever en de Jordaanvallei, in Gebied C, dat volledig onder Israëlische bezetting valt. Omdat Palestijnen zich niet vrij kunnen bewegen door de wegblokkades van het Israëlische leger, werd een groot deel van de sessies online georganiseerd. 

• Na deze sessies is de kans groter dat werkneemsters schendingen van hun rechten op het werk en in hun gemeenschap aan de kaak stellen. 

• Het trainingsteam richtte zich op het verbeteren van het zelfvertrouwen van de deelneemsters en hun vermogen om hun persoonlijke problemen vertrouwelijk te uiten. 

• Tijdens de sessies werd ook aandacht besteed aan de behoeften van de deelneemsters op het vlak van geestelijke gezondheid. Na analyse van de behoeften die ze op eigen initiatief hadden geuit, organiseerden de psychosociale experts speciale sessies over onderwerpen die rechtstreeks door de deelneemsters waren aangedragen. Het ging dan over vrije tijd, zelfzorg en stressmanagement in een context van bezetting en oorlog, en de organisatie van kinderopvang. 

• Tot slot boden deze sessies hen een veilige ruimte waarin ze konden verwoorden dat ze niet ‘gewoon’ met moeilijke werkomstandigheden te maken hebben maar dat hun rechten systematisch worden geschonden. De deelneemsters werden er zich van bewust dat ze te maken hebben met een gemeenschappelijke en politieke wantoestand en dat dit geen individueel probleem is. 

Bevorderen van werkgelegenheid in dorpen van vrouwelijke arbeiders 

Om de Palestijnse werkneemsters minder afhankelijk te maken van de werkgelegenheid in de kolonies, zoekt de Mother's School Society naar economische alternatieven. Volgens de ILO (International Labour Organisation, een VN-organisatie toegespitst op het bevorderen van sociale rechtvaardigheid en arbeidsrechten) werken er bijna 133.000 Palestijnen in meer dan 130 Israëlische nederzettingen in de bezette Palestijnse gebieden in de bouw, landbouw, zorg en textielsector. Palestijnen worden er aanzienlijk minder betaald dan in Israël, hebben vaak geen werkvergunning en worden contant en zonder aangifte betaald. Daardoor is het onmogelijkheid om bij geschillen met de werkgever juridische stappen te ondernemen. 

Concreet wil de samenwerking de ondernemerschapsprojecten van 35 vrouwen ondersteunen. Bedoeling is hen een stabiel inkomen te garanderen in de dorpen waar ze wonen. Om dat te realiseren, bieden we trainingen en ondersteuning bij het opzetten van kleine bedrijven. Het project is ook van plan om basiskapitaal te verschaffen voor de lancering van dergelijke kleine bedrijven. 

Aankaarten van de precaire situatie van vrouwelijke arbeiders in de kolonies 

Tot slot wil het project de Palestijnse regering en de lokale machthebbers bewust maken van de onzekerheid en de mensenrechtenschendingen waarmee Palestijnse arbeiders in de nederzettingen te maken hebben. Oxfam en de Mother’s Society School zijn van plan om verschillende voorlichtingsactiviteiten te organiseren, gebaseerd op onderzoek ter plaatse. Binnenkort publiceren ze daar een rapport over, dat gebruikt zal worden voor lobbywerk op lokaal, nationaal en internationaal vlak. De nadruk ligt daarin op de economische factoren die vrouwen ertoe aanzetten om in illegale Israëlische nederzettingen te werken. Het zal een belangrijke lacune vullen in de bestaande informatie over dit onderwerp, omdat het een genderperspectief toepast op dorpen met een hoge concentratie van Palestijnse vrouwelijke arbeiders in de Israëlische nederzettingen in Palestijns gebied. 

De Mother's Society School en Oxfam zetten hun inspanningen in overleg met het Brussels Gewest voort om volgend doel te bereiken: 200 werknemers opleiden (30 meer dan nu) binnen de opgestelde termijn van één jaar. Dit aantal is nog niet bereikt vanwege het geweld en de blokkades die het vrije verkeer van de deelneemsters en onze teams in de beoogde gebieden belemmeren. Om het beoogde aantal te bereiken, besloot de MSS contact op te nemen met dorpsraden in gebieden buiten de oorspronkelijk beoogde regio's, en zo de deelname van zoveel mogelijk vrouwen te waarborgen. 

Dit project geniet financiële steun van het Brussels Gewest.