De vijf rijkste mannen ter wereld hebben hun rijkdom verdubbeld sinds 2020, terwijl vijf miljard mensen armer zijn geworden

Het nieuwe rapport van Oxfam over ongelijkheid en de macht van mondiale ondernemingen onthult dat de rijkdom van de vijf rijkste mannen ter wereld sinds 2020 meer dan verdubbeld is, van 405 miljard dollar naar 869 miljard dollar (met een snelheid van 14 miljoen dollar per uur), terwijl vijf miljard mensen armer zijn geworden. Het fortuin van een multimiljardair kan over ongeveer tien jaar meer dan 1000 miljard dollar bedragen als de huidige trends zich voortzetten, terwijl armoede pas over 229 jaar zal zijn uitgeroeid. 

Op het moment dat de economische elite bijeenkomt in Davos, onthult het vandaag gepubliceerde rapport "Inequality Inc" dat zeven van de tien grootste bedrijven ter wereld een miljardair als CEO of als belangrijkste aandeelhouder hebben. De totale waarde van deze bedrijven bedraagt 10.200 miljard dollar. Dit is meer dan het gezamenlijke BBP van alle landen in Afrika en Latijns-Amerika. 

"Door werknemers uit te persen, belasting te ontduiken en de klimaatcrisis te versnellen, genereren deze bedrijven onuitputtelijke rijkdom voor hun ultra-rijke eigenaren ten koste van de samenleving als geheel. Ze hebben ook een onevenredige economische macht die onze democratieën en onze rechten ondermijnt. Geen enkel bedrijf of individu zou zoveel macht mogen hebben over onze economieën en onze levens. Eigenlijk zou niemand een miljard dollar mogen hebben", zegt Eva Smets, directrice bij Oxfam België. 

België 

De razendsnelle stijging van extreme rijkdom is de afgelopen drie jaar geconsolideerd, terwijl het armoedeniveau in de wereld nog steeds hetzelfde is als voor de pandemie. De rijkdom van miljardairs is sinds 2020 met 3.300 miljard dollar toegenomen, drie keer meer dan de inflatie. 

• Hoewel ze slechts 21% van de wereldbevolking vertegenwoordigen, bezitten de rijke landen van het Noorden 69% van de rijkdom van de wereld en zijn ze de thuisbasis van 74% van de rijkdom van de miljardairs van de wereld.  

• Aandelenbezit is vooral voordelig voor de allerrijksten. De rijkste 1% bezit 43% van alle financiële activa ter wereld. In Europa bezit de rijkste 1% 47% van alle financiële activa. In België bezit de rijkste 1% van de Belgen bijna een derde van alle financiële activa. 

Net als de ultrarijken zullen grote bedrijven naar verwachting recordwinsten boeken in 2023. 148 van 's werelds grootste bedrijven verdienden samen $1,8 biljoen aan nettowinst in de 12 maanden tot juni 2023, een stijging van 52% ten opzichte van de gemiddelde nettowinst in de periode 2018-2021. Hun superwinsten stegen tot bijna 700 miljard dollar. Volgens het Oxfam-rapport ging van elke $100 winst die 96 grote bedrijven tussen juli 2022 en juni 2023 genereerden, $82 naar de aandeelhouders. Ook in België krijgen grote bedrijven en hun aandeelhouders het hele jaar door cadeaus: 

• Het Belgische belastingstelsel staat grote aandeelhouders toe om 0% belasting te betalen op hun dividenden en op de meerwaarde die ze maken door hun aandelen te verkopen, ook al behoren Belgische werknemers tot de zwaarst belaste in Europa;  

• De marges van bedrijven zijn nog nooit zo hoog geweest en toch vereist de wet van 1996 dat werknemers de komende twee jaar geen loonsverhoging krijgen;  

• Het zou meer dan 170 jaar duren voor een Belg met het mediaan loon om het jaarsalaris van de CEO van AB INBEV te verdienen;  

Bovendien onthult het Oxfam-rapport dat de strijd die grote bedrijven leveren tegen fiscale hervormingen, de effectieve vennootschapsbelasting in de afgelopen decennia met bijna een derde heeft doen dalen. Tegelijkertijd zijn bedrijven doorgegaan met het privatiseren van openbare diensten. 

"Elk bedrijf heeft een verantwoordelijkheid om te handelen, maar slechts weinigen doen dat. Regeringen moeten ingrijpen. Wetgevers kunnen zich laten inspireren door een aantal initiatieven, zoals de zaak die de Amerikaanse antimonopolieautoriteiten tegen Amazon hebben aangespannen, de beslissing van de Europese Commissie om Google te dwingen een deel van zijn online reclameactiviteiten af te bouwen en de historische strijd van Afrikaanse regeringen om de regels voor internationale belastingheffing te herdefiniëren,” zegt Smets. 

Oxfam België roept de huidige en volgende regering op om de kloof tussen de ultrarijken en de rest van de samenleving te verkleinen door de volgende maatregelen:  

• De staat nieuw leven inblazen. Een dynamische en efficiënte staat is het beste bastion tegen extreme bedrijfsmacht. Staten moeten universele gezondheidszorg en onderwijs garanderen en werken aan een sterke openbare dienstverlening in sectoren variërend van energie tot transport.  

• De macht van multinationals inperken, in het bijzonder door monopolies tegen te gaan en patentregels te democratiseren. Dit betekent ook dat er wetgeving moet komen om fatsoenlijke lonen te garanderen, dat de salarissen van CEO's aan een maximum moeten worden gebonden en dat er nieuwe belastingen moeten komen die gericht zijn op de ultrarijken en multinationals, waaronder een permanente belasting op rijkdom en buitensporige winsten. Oxfam België schat dat een vermogensbelasting op miljonairs en miljardairs in België tot 20 miljard euro per jaar zou kunnen opbrengen.   

• Het bedrijfsleven democratiseren. Winsten worden gelijker verdeeld binnen bedrijven met een democratisch bestuursmodel, in plaats van winst enkel naar aandeelhouders te laten vloeien. World Fair Trade Organization is een voorbeeld van een groeiend wereldwijd netwerk van sociale ondernemingen en coöperaties die mens en milieu op de eerste plaats zetten: 52% van de CEO's van de aangesloten organisaties zijn vrouwen, en 85% van de leden investeert de winst in sociale of milieudoelen, terwijl ze nog steeds vier keer minder kans lopen om failliet te gaan dan traditionele bedrijven. 

Noot voor de redactie  

Het Oxfam-rapport "Inequality inc." is hier beschikbaar, net als de methodologie. 

Eva Smets, directrice van Oxfam België, is beschikbaar voor meer informatie.  

Oxfam België organiseert donderdag om 17u een visuele actie aan de Nationale Bank (Collegialestraat met Berlaymontlaan). 

Amitabh Behar, waarnemend uitvoerend directeur van Oxfam International, is aanwezig in Davos en beschikbaar voor nadere informatie. 

Oxfam definieert superwinsten als winsten die meer dan 20% hoger liggen dan de gemiddelde winsten tussen 2018 en 2021.