De top 1% van de wereld bezit meer rijkdom dan 95% van de mensheid

De rijkste 1 procent heeft meer rijkdom dan de onderste 95 procent van de wereldbevolking samen, onthult een nieuwe Oxfam-analyse van UBS-gegevens vandaag in de aanloop naar het jaarlijkse algemene debat op hoog niveau van de VN. 

Miljardairs oefenen een nieuwe mate van controle uit over economieën, waarbij een miljardair de leiding heeft over of de belangrijkste aandeelhouder is van meer dan een derde van de 50 grootste bedrijven ter wereld. De gecombineerde marktkapitalisatie van deze bedrijven is $13,3 biljoen.

Oxfam's briefing paper "Multilateralism in an Era of Global Oligarchy” waarschuwt dat multilaterale inspanningen om te reageren op kritieke mondiale uitdagingen, waaronder de klimaatcrisis en aanhoudende armoede en ongelijkheid, worden ondermijnd door de ultra-rijken en megaconcerns die ongelijkheid binnen en tussen landen aanwakkeren. 

Miljardairs hebben het voor het zeggen

"De schaduw van de mondiale oligarchie hangt dit jaar over de Algemene Vergadering van de VN. De ultra-rijken en de megaconcerns die zij controleren geven vorm aan mondiale regels om hun belangen te dienen ten koste van de rest van de wereld. Het iconische VN-podium voelt steeds meer minderwaardig in een wereld waarin miljardairs het voor het zeggen hebben," zegt Amitabh Behar, directeur van Oxfam International.

Hoewel 79 procent van de wereldbevolking in het Globale Zuiden woont, bezitten die landen slechts 31 procent van de rijkdom wereldwijd.

De top 1 procent bezit 43 procent van alle wereldwijde financiële activa. Slechts twee bedrijven hebben 40 procent van de wereldwijde zaadmarkt in handen. De "grote drie" vermogensbeheerders uit de VS -BlackRock, State Street en Vanguard- bezitten 20 biljoen dollar aan activa, bijna een vijfde van alle belegbare activa ter wereld. 

"Terwijl we vaak horen dat rivaliteit tussen grootmachten het multilateralisme ondermijnt, is het duidelijk dat extreme ongelijkheid een enorme rol speelt. In de afgelopen jaren hebben de ultra-rijken en machtige bedrijven hun enorme invloed gebruikt om pogingen te ondermijnen om grote mondiale problemen op te lossen, zoals het aanpakken van belastingontduiking, het beschikbaar maken van Covid-19 vaccins voor heel de wereld en het kwijtschelden van staatsschulden," zei Behar.

- Machtige bedrijven ondermijnen belastingsamenwerking. Het OESO/G20 Inclusive Framework on Base Erosion and Profit Sharing (BEPS) heeft zijn potentieel niet waargemaakt, met nieuwe regels voor winstverdeling die slechts minieme extra inkomsten zullen opleveren voor lagere-inkomenslanden van slechts 0,026 procent van hun BBP. Het uitsluiting van financiële diensten aan de OESO-regels is een carve-out die wordt toegeschreven aan lobbywerk van landen met grote bank- en financiële sectoren. Landen uit het Globale Zuiden, aangevoerd door Afrikaanse landen, zijn in plaats daarvan bezig met VN onderhandelingen voor een eerlijker belastingverdrag, die samen met het leiderschap van Brazilië bij de G20 een manier bieden om de superrijken en megaconcerns eerlijk te belasten.

- Grote farmaceutische bedrijven verzetten zich tegen pogingen om hun monopolies op Covid-19-vaccintechnologieën af te breken. Monopoliecontrole over vaccinproductie was zeer winstgevend tijdens de pandemie. Alleen al in 2021 genereerden de zeven grootste fabrikanten naar schatting 50 miljard dollar nettowinst uit de verkoop van Covid-19 vaccins, wat resulteerde in enorme uitbetalingen aan rijke aandeelhouders en de opkomst van nieuwe vaccinmiljardairs. De CEO van Pfizer Albert Bourla beschreef de oproep om de Covid-19 vaccintechnologieën te delen als "klinkklare onzin". Het niet eerlijk delen van vaccins heeft bijgedragen aan maar liefst 1,3 miljoen extra doden wereldwijd. Een nieuw pandemieverdrag met sterke bepalingen om patenten op te schorten en de overdracht van technologie te vergemakkelijken is veelbelovend.

- Particuliere schuldeisers verergeren de wereldwijde schuldencrisis. Landen met een laag inkomen besteden bijna 40% van hun jaarbudget aan schuldaflossing, dat is 60% meer dan ze uitgeven aan onderwijs, gezondheid en sociale bescherming samen. Meer dan de helft van de buitenlandse schuld van lage- en middeninkomenslanden is verschuldigd aan particuliere kredietverstrekkers zoals banken en hedgefondsen. Sommige van deze kredietverstrekkers zijn "aasgierfondsen" die noodlijdende schulden goedkoop opkopen en gebruik maken van wettelijke mechanismen om volledig terugbetaald te worden.

"Alleen een op solidariteit gebaseerd multilateralisme kan de slinger van wereldwijde oligarchie omkeren. Sommige wereldleiders zien dit wel in maar er zijn er nog veel meer nodig met politieke moed," aldus Behar.

"Uiteindelijk hebben we allemaal baat bij een eerlijkere wereld en internationale orde - waar grote bedrijven hun eerlijke deel betalen en wereldwijde volksgezondheid prioriteit heeft. Dit is niet nieuw en het is al lang waar veel leiders, vooral uit het Globale Zuiden, om hebben gevraagd." 

Noot voor de redactie

Oxfam's briefing paper "Multilateralism in an Era of Global Olligarchy" is beschikbaar onder embargo.

Oxfam is medeorganisator van een evenement waar deze briefing paper zal worden besproken, tijdens de UNGA High-Level Week. Het evenement, dat samen met de Ford Foundation wordt georganiseerd, vindt plaats op donderdag 26 september en zal worden gelivestremed. Neem contact op voor meer informatie of om u aan te melden.

De pandemie heeft ten minste 40 nieuwe farmaceutische miljardairs opgeleverd.

Oxfam's recente analyse van meer dan 180 van de grootste Amerikaanse overheidsbedrijven laat zien dat ze in 2022 gezamenlijk 746 miljoen dollar uitgaven aan lobbywerk, gemiddeld 4,1 miljoen dollar per bedrijf.