De gemiddelde koolstofvoetafdruk van de BEL20 is gelijk aan de jaarlijkse uitstoot van de armste 34% in België
De gemiddelde koolstofvoetafdruk van de grote BEL20 bedrijven bedraagt 20,84 miljoen ton CO2 per jaar Dit komt overeen met de jaarlijkse uitstoot van de armste 34% in België, d.w.z. 3,87 miljoen mensen, zo toont Oxfam aan in een nieuw rapport vandaag. Vier bedrijven overtreffen dit gemiddelde: KBC, AB INBEV, Umicore en Solvay. Toch zijn er manieren om de investeringen te financieren die nodig zijn om een ambitieuze vermindering van de CO2-uitstoot te realiseren. Tussen 2016 en 2021 betaalden de BEL20-bedrijven immers meer dan €47,5 miljard aan dividenden uit aan hun aandeelhouders, of 70% van hun winst.
In haar nieuwe rapport beoordeelt Oxfam België de koolstofvoetafdruk en klimaatstrategieën van 14 grote BEL20-bedrijven (van 2022) om de impact van deze bedrijven op het klimaat te benadrukken en de noodzaak om oplossingen in te voeren om onze economie snel te transformeren. De analyse is gebaseerd op gegevens van Carbon4 Finance (C4F), dat gespecialiseerd is in het beoordelen van de bijdrage van bedrijven aan milieukwesties, en heeft betrekking op een breed scala aan sectoren, waaronder financiën, vastgoed, detailhandel, chemie, farmaceutica, telecommunicatie, energie en staal.
Slechts vier bedrijven hebben hun koolstofintensiteit aanzienlijk verminderd
Om de impact van de belangrijkste BEL20-bedrijven op het klimaat te beoordelen, analyseerde Oxfam ook de koolstofvoetafdruk van deze bedrijven voor elke euro omzet. Dit is de koolstofintensiteit van een bedrijf. Deze gegevens maken het mogelijk om te beoordelen in welke mate de activiteit van een bedrijf gepaard gaat met de productie van broeikasgassen, ongeacht de omvang of het volume van de activiteit.
Gemiddeld gaan de activiteiten van grote BEL20-bedrijven (met uitzondering van banken) gepaard met een uitstoot van 548 ton CO2 per €1 miljoen omzet. De meest emissie-intensieve bedrijven zijn actief in de industrie, in goederen en consumentendiensten en, meer verrassend, in informatie- en communicatietechnologieën.
Dit betekent bijvoorbeeld dat voor elke €1.000 die Umicore omzet, haar activiteiten tegelijkertijd ongeveer 2,3 ton CO2 in de atmosfeer genereren. Volgens C4F hebben, met uitzondering van de banksector, slechts vier onderzochte bedrijven hun koolstofintensiteit de afgelopen vijf jaar aanzienlijk verminderd.
Oxfam nam ook de klimaatstrategie binnen bedrijven onder de loep. "Het blijkt dat klimaatbeloften grillig zijn, een gemeenschappelijk kader ontberen en de deur openzetten voor greenwashing. Hoewel de meeste grote bedrijven de noodzaak lijken in te zien om actie te ondernemen tegen de klimaatcrisis, zijn er maar weinig die een ambitieus plan hebben om dat te doen," zegt Julien Desiderio, beleidsmedewerker bij Oxfam België.
Dit bevestigt de analyse van adviesbureau Oliver Wyman en het Carbon Disclosure Project (CDP), waaruit blijkt dat slechts 3% van de grote Belgische bedrijven zich daadwerkelijk inzetten voor een emissietraject dat verenigbaar is met een opwarming van 1,5°C, en tegelijkertijd een implementatieplan en geloofwaardige indicatoren aannemen om hun doelstelling te meten en te bereiken.
Dividenden
Tegelijkertijd primeert de dividendstrategie op korte termijn op klimaatinvesteringen. In de periode van 2016 tot 2021 hebben BEL20-bedrijven meer dan €47,5 miljard aan dividenden uitgekeerd aan hun aandeelhouders, wat neerkomt op 70% van hun winst.
Als we kijken naar de dividenduitkeringen van jaar tot jaar tussen 2016 en 2021, zien we dat gedurende de helft van de periode bedrijven meer aan dividend hebben uitbetaald dan ze aan winst hebben gemaakt. Dit was het geval in 2020, toen BEL20-bedrijven, hoewel ze in feite minder winst maakten dan in voorgaande jaren als gevolg van de COVID-19 pandemie, dividenden uitkeerden die gelijk waren aan 170% van de jaarlijkse winst. Grote bedrijven putten soms uit hun reserves of maken schulden om hun aandeelhouders te betalen. Wereldwijd gezien betaalden bedrijven tijdens de pandemie dus meer dividend uit dan ze aan winst maakten.
Toch zal volgens het IPCC de gemiddelde jaarlijkse investeringsbehoefte voor de beperking van de klimaatverandering in de periode 2020-2030 naar verwachting drie tot zes keer zo groot zijn als nu, en naar verwachting in alle sectoren toenemen. Wereldwijd blijven de klimaatdoelstellingen van grote bedrijven en multinationals grotendeels ontoereikend en leidt de wereldwijde uitstoot van deze bedrijven ons naar een opwarming van 2,7°C. Aangezien de landen die het minst verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis er het hardst door worden getroffen, moeten de historische vervuilers hun verantwoordelijkheid nemen.
Aanbevelingen
Hoewel grote bedrijven steeds meer klimaatdoelen stellen, tonen studies zoals die van Oxfam aan dat deze nog steeds onvoldoende zijn en dat de wereldwijde uitstoot van bedrijven ons naar een wereld van 2,7°C leidt. Het is daarom dringend en noodzakelijk om op drie niveaus actie te ondernemen:
Acties voor een omschakeling naar een koolstofarme economie:
o Bedrijven moeten klimaatschade in hun hele waardeketen identificeren, voorkomen en een halt toeroepen - als onderdeel van hun zorgplicht voor mensenrechten en milieu. Due diligence wetgeving moet dit aspect verankeren en duidelijke kwaliteitseisen stellen aan de transitieplannen van bedrijven.
o De beloning van hogere leidinggevenden in grote bedrijven moet worden gekoppeld aan de verwezenlijking van de duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen en -ambities van het bedrijf.
o Grote bedrijven moeten breken met de focus op aandeelhoudersrendement op korte termijn, die ten grondslag ligt aan de passieve houding tegenover het klimaat. Er zou geen dividend mogen worden uitgekeerd totdat het bedrijf een emissietraject volgt dat verenigbaar is met de 1,5°C-doelstelling.
o Bedrijven, de financiële sector en publieke investeerders moeten investeren in de klimaattransitie en ervoor zorgen dat (in)directe investeringen en leenactiviteiten worden afgestemd op een 1,5°C-traject en dat de kosten van de transitie niet worden afgewenteld.
Onderneem actie om België een nationale klimaatkoers te geven:
o België zou een speciale nationale klimaatwet moeten aannemen om zijn klimaatdoelstellingen duidelijk te definiëren en te omkaderen.
o Het engagement van België op het vlak van klimaatfinanciering moet worden opgetrokken tot minimaal 500 miljoen euro per jaar zodat het, in lijn met internationale overeenkomsten, een billijke bijdrage levert aan de doelstelling van 100 miljard dollar per jaar vanaf 2020. België moet ook erkennen dat het dringend noodzakelijk is om verlies en schade te financieren.
Werk aan een eerlijker belastingstelsel dat klimaatmaatregelen ondersteunt:
o Er moet een vermogensbelasting worden ingevoerd op de rijkste mensen om hun uitstoot te verminderen en miljarden euro's op te halen die kunnen worden gebruikt om ongelijkheid te bestrijden en om de meest kwetsbare landen te ondersteunen bij de brute gevolgen van de klimaatcrisis.
o Multinationals moeten hun eerlijk deel van de belasting betalen. Dit betekent de invoering van een ambitieuze Europese minimumbelasting op de reële winsten van multinationals die hoger is dan de overeengekomen 15%, zoals de 25% die wordt aanbevolen door de Independent Commission for the Reform of International Corporate Taxation (ICRICT);
o Overwinsten van bedrijven moeten worden belast, in alle sectoren, en worden gebruikt om overheidsbeleid te financieren om de klimaatcrisis te bestrijden op (inter)nationaal niveau en om mensen en KMO's te steunen die zijn getroffen door de crises.
Noot voor de redactie
Het rapport, evenals de reacties van de bedrijven, zijn hier raadpleegbaar.
Directrice Eva Smets is beschikbaar voor meer informatie.
De link naar de methodologie die is gebruikt om de CO2-voetafdruk van bedrijven te beoordelen, is beschikbaar op de Carbon4 Finance-website.
Oxfam België startte een petitie op om druk te zetten op bedrijven voor klimaatrechtvaardige oplossingen:
