In Zuid-Kivu verblijven meer dan 1,4 miljoen mensen die vluchten voor de oorlog: verslag van Oxfams humanitaire actie
In het oosten van de Democratische Republiek Congo blijft de veiligheidssituatie verslechteren door de gevechten tussen verschillende gewapende groepen die om de controle over de regio strijden. Hierdoor zijn er in Zuid-Kivu een nooit eerder gezien aantal binnenlandse ontheemden. Het gebrek aan toegang tot voedsel en drinkwater en het feit dat kinderen niet naar school kunnen, behoren tot de grootste zorgen van de humanitaire organisaties die er werken. Oxfam werkte er in het kader van een 24 maanden durend humanitair project, deels gefinancierd door de Europese Unie, met meer dan 30.000 ontheemden en gastgezinnen aan betere bescherming, onderwijs, voedsel, toegang tot water en hygiëne. Een overzicht.
De verslechterende veiligheids- en humanitaire situatie in het oosten van de DRC heeft geleid tot grootschalige volksverhuizingen. De cijfers spreken voor zich. De Wereldorganisatie voor Migratie telt 1,6 miljoen ontheemden in Ituri, 1,5 miljoen in Noord-Kivu en 1,4 miljoen in Zuid-Kivu, waarmee Zuid-Kivu de provincie is met de op twee na grootste populatie ontheemden in de hele DRC.
In Zuid-Kivu worden ontheemde gezinnen vaak ondergebracht bij gastgezinnen. De mensen die in kampen of centra voor ontheemden zijn ondergebracht, worden blootgesteld aan onveiligheid en seksueel misbruik, en daardoor aan gezondheidsrisico's, beschermingsproblemen en gendergerelateerd geweld. Door het geweld en het conflict hebben burgers ook geen toegang tot hun akkers en markten en kunnen ze vaak niet terugkeren naar hun huizen, die gedeeltelijk of volledig zijn verwoest. Dit leidt tot voedselonzekerheid en steeds grotere armoede.
ONTHEEMDE KINDEREN NAAR SCHOOL KRIJGEN
De humanitaire nood - en de noodzaak om weer de weg naar vrede in te slaan - is nog nooit zo groot geweest in de regio. Een van de prioriteiten van Oxfam in Zuid-Kivu is om ontheemde kinderen weer naar school te laten gaan. Volgens de Zuid-Kivu autoriteiten en OCHA zijn 36.000 kinderen beroofd van onderwijs in de provincie Zuid-Kivu, in het bijzonder in de regio Uvira.
Om dit te bereiken werkten onze teams samen met Street Child en twee Congolese ngo's: CEDIER (Le Centre de Développement Intégral de l'Enfant Rural), dat werkt aan de bescherming van burgers en de ondersteuning van adolescenten, en Groupe Milima, dat strijdt tegen voedselonzekerheid en armoede in de hoog- en middenplateaus van Uvira.
Samen hebben we 20 basisscholen gebouwd of hersteld, zijn 800 kinderen terug naar school gegaan, en hebben we ervoor gezorgd dat meer dan 1.000 kinderen hun schooltijd kunnen inhalen en hebben we 200 leraren opgeleid in onderwijs in crisissituaties.
GASTGEZINNEN IN DE BRES VOOR SOLIDARITEIT
In het dorp Bwegera, op het grondgebied van Uvira, heeft de gemeenschap zich verenigd om de mensen op de vlucht te verwelkomen en te steunen. Emmanuel Ndayishimiye, een boer en voorzitter van het oudercomité van de plaatselijke basisschool, beschrijft de uitdagingen waar de ontheemden en hun gastgezinnen voor staan.
GELUKKIG STOND HET VOLLEDIGE DORP PARAAT OM HEN TE VERWELKOMEN EN HIELPEN WE HEN ZOVEEL WE KONDEN.orces
Toen de mensen op de vlucht bij ons aankwamen, hadden ze zichtbaar afgezien. Vaak hadden ze niets bij, wellicht waren ze een paar dagen na elkaar onderweg geweest.
Emmanuel Ndayishimiye, voorzitter van het oudercomité van de plaatselijke basisschool
Deze solidariteit is geen alleenstaand geval. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie woont meer dan twee derde van de ontheemden in de DRC bij gastgezinnen.
De opvang van ontheemden heeft de gemeenschap voor uitdagingen gesteld op het gebied van voedsel, onderdak en scholing. Volgens Emmanuel leidde de komst van deze nieuwkomers tot overbevolking in de klaslokalen van de basisschool van Bwegera. De middelen waren beperkt, de banken onvoldoende en de latrines niet aangepast aan de nieuwe realiteit. Samen hebben we praktische oplossingen bedacht voor deze problemen.
"De school is helemaal opgeknapt," legt Emmanuel uit. "Bovendien zijn er latrines gebouwd, beschermd door muren, met kranen om handen te wassen. Er zijn verschillende regenwatercollectoren geïnstalleerd, die een hygiënische omgeving bieden voor de leerlingen en de omringende gemeenschap”.
Naast de steun van Oxfam hielpen Street Child en zijn partner EBENEZER ook bij de renovatie van de school waarbij er werd geïnvesteerd in essentiële infrastructuur zoals vloerbedekking, plafonds en ramen. De kinderen van Bwegera genieten nu van een leeromgeving die comfortabeler en veiliger is.
HYGIËNEBRIGADES OP SCHOOL
Ook de kinderen steken de handen uit de mouwen. Het project heeft schoolbrigades opgericht die kinderen aanmoedigen om verantwoordelijk om te gaan met de sanitaire voorzieningen en hygiëne op hun school. Noëlla Silusita, 14 jaar, is hoofd van een van de brigades. Het is haar taak om haar medeleerlingen te informeren over het belang van hygiëne. Ze legt uit: "We leren de leerlingen hoe ze het schoolplein, de latrines en de klaslokalen schoon kunnen houden. Voordat de schoolbrigade werd opgericht, waren we ons niet bewust van de gevaren van een vieze school. De hygiënische omstandigheden waren slecht, de toiletten waren onhygiënisch en we gebruikten ze zonder ons van het gevaar bewust te zijn. Dankzij onze inzet is onze school nu schoner en veiliger. Zo voorkomen we ziekten zoals cholera, die ons dorp in het verleden heeft getroffen".
ZORGEN VOOR MENSTRUELE HYGIËNE IN CRISISSITUATIES
De menstruele onzekerheid van jonge meisjes is ook een van de topprioriteiten van de brigade. Vaak hebben adolescente meisjes niet de middelen om menstruatieproducten te kopen of hebben ze geen toegang tot water en sanitaire voorzieningen om hun menstruele hygiëne te waarborgen. Armoede, overheidsbeleid en genderongevoelige belastingwetten verhinderen duizenden jonge meisjes om naar school te gaan omdat ze zich de veel te dure producten niet kunnen veroorloven. Noëlla en haar brigade proberen een oplossing te vinden voor deze ongelijkheid.
EEN CRUCIAAL ASPECT VAN ONZE ACTIE IS OM MEISJES BEWUSTER TE MAKEN VAN HOE ZE MET HUN MENSTRUATIE MOETEN OMGAAN.
We hebben specifieke training gekregen en er zijn hygiënekits uitgedeeld aan de meisjes. Als een meisje ongesteld is in de klas, kan de school direct ingrijpen om haar te helpen. Ook de jongens werden bewust gemaakt van deze kwestie om een einde te maken aan de spot en de ongepaste houding ten opzichte van meisjes. Ik ben erg trots dat ik deel uitmaak van deze brigade!
Noëlla Silusita, hoofd van de hygiënebrigade van haar school
WATER, SANITATIE, VOEDSEL EN BESCHERMING: EEN OVERZICHT VAN TWEE JAAR ACTIE
Gustave Mwamba is hoofd van het kantoor van Oxfam in Uvira en verantwoordelijk voor het project in Zuid-Kivu. Sinds 2018 werkt hij als hoofd van de afdeling voedselzekerheid samen met Oxfam in humanitaire noodsituaties. Hij geeft grif toe dat de school de toegangspoort was tot dit project, maar hij wijst erop dat er nog veel meer aspecten aan verbonden zijn. Nu hij dit omvangrijke project afsluit, blikt hij terug op enkele van zijn andere prestaties.
WE CREËERDEN 30 DRINKWATERBRONNEN, ZODAT DE GETROFFEN GEMEENSCHAPPEN EINDELIJK DE NODIGE HULP KREGEN.
Hygiëne in de buurt van scholen is een van onze topprioriteiten. Er zijn latrines gebouwd bij scholen, met name in de dorpen Muramvya, Bijombo, Bwegera en Lemera. Voedselzekerheid was ook een belangrijk aandachtspunt voor ons: we hebben voedsel uitgedeeld via geldtransfers en 1.500 huishoudens voorzien van zaaigoed voor moestuinen en landbouwgereedschap. Daarnaast heeft het project de economische empowerment van veel mensen gestimuleerd, vooral van vrouwen, door het opzetten van dorpsspaar- en kredietverenigingen.
Gustave Mwamba, hoofd van het Oxfam-kantoor in Uvira.
Er is ook rekening gehouden met respect voor het milieu, zo plantten ze fruitbomen aan rond scholen om de biotoop te behouden. In samenwerking met partners hebben we samen 2.600 mensen ondersteund op het gebied van water, hygiëne en sanitaire voorzieningen, en 31.000 mensen dankzij het nemen van beschermingsmaatregelen.
"Het Oxfam-project is een mooi voorbeeld van solidariteit en humanitaire actie die ten dienste staat van de meest kwetsbare bevolkingsgroepen", concludeert Gustave Mwamba. "Dankzij een geïntegreerde en gezamenlijke aanpak hebben we concrete oplossingen geboden voor de complexe uitdagingen in de regio Uvira in Zuid-Kivu.
Dit project werd gefinancierd door het DG voor civiele bescherming en humanitaire hulp (ECHO) van de Europese Unie.