Samen economische ongelijkheid bestrijden

superrijken en multinationals worden steeds rijker

Opnieuw publiceert Oxfam naar aanleiding van het World Economic Forum in Davos een ongelijkheidsrapport. Onder de naam “Inequality inc.” toont het dit jaar aan dat de ontginning van natuurlijke rijkdommen en het werk van miljarden mensen wereldwijd vooral ten goede komt van grote bedrijven en een minderheid van superrijken. De vijf rijkste mannen ter wereld hebben hun rijkdom verdubbeld sinds 2020, terwijl vijf miljard mensen armer zijn geworden. En terwijl de extreme rijkdom de afgelopen jaren sterk is toegenomen, is de armoede wereldwijd dezelfde gebleven als voor de pandemie.

CEO en miljardair, de ultieme ons-kent-ons

Het zal niemand verwonderen dat de rijkste mensen niet alleen de belangrijkste begunstigden zijn van de wereldeconomie, maar daar ook de touwtjes in handen hebben. 7 van de 10 grootste ondernemingen ter wereld hebben ofwel een miljardair als CEO of is hun voornaamste aandeelhouder miljardair. In België bezitten de 1% rijkste mensen samen bijna  één derde van het financieel vermogen van het land (30,4%).

In de wereldeconomie is er een toenemende concentratie van de macht in handen van het bedrijfsleven en ontstaan er steeds grotere monopolies. De winsten van deze megabedrijven vloeien grotendeels terug naar hun aandeelhouders, ten koste van de werknemers en het algemeen belang. Multinationals persen hun werknemers uit, omzeilen massaal belastingen, privatiseren de openbare diensten en vervuilen het klimaat. Ze handelen enkel in het belang van hun rijke eigenaars waardoor de ongelijkheid blijft toenemen.

Economische ongelijkheid en gendergelijkheid  

Wereldwijd bezitten mannen 105.000 miljard dollar meer aan rijkdom dan vrouwen. Vrouwen worden sterk oververtegenwoordigd in lagerbetaalde en onzekerdere posities, wat resulteert in aanzienlijke loonongelijkheid tussen de geslachten op wereldwijde schaal. Deze ongelijkheden worden verder verergerd door verschillende vormen van discriminatie, waaronder rassen- en migratiestatusdiscriminatie. In toeleveringsketens worden mensen van niet-witte afkomst uitgebuit, terwijl witte mannen onevenredig profiteren van bedrijfswinsten.  

De wereldeconomie is gestoeld op de systematische uitbuiting van vrouwen, zowel in laagbetaalde als onbetaalde arbeid. Vrouwen en meisjes dragen de last van meer dan driekwart van het onbetaalde zorgwerk wereldwijd. Oxfam schat de monetaire waarde van dit werk op minstens 10.800 miljard dollar per jaar, wat drie keer de waarde is van de mondiale technologiesector.

België is heel gul voor grote bedrijven

Het Belgisch economisch systeem is erop gericht om grote bedrijven en hun aandeelhouders te bevoordelen. Dat heeft een negatieve impact zowel op de economische als de klimaat- en genderongelijkheid.

• Terwijl Belgische werknemers tot de hoogst belaste werknemers van Europa behoren, worden grote aandeelhouders in ons land 0% belast op hun dividenden en op de vermogenswinst die zij maken door de verkoop van hun aandelen.
• De winstmarge van de grote bedrijven is nog nooit zo hoog geweest. Toch kunnen werknemers daar niet van profiteren door de wet van 1996 die een loonsverhoging verbiedt in 2024.
• Belgische bedrijven zijn erg actief in belastingparadijzen. Die ontvingen in 2020 voor 383 miljard euro aan transacties uit België, evenveel als 3/4de van het Belgische BNP.
• De Bel20-bedrijven genereren gemiddeld nog steeds een uitstoot van 548 ton CO2 per miljoen euro omzet.
• De grote multinationals blinken uit in loonongelijkheid. Om hetzelfde bedrag te verdienen van wat een CEO van AB InBev op één jaar tijd ontvangt, zou een Belg met een gemiddeld salaris 170 jaar moeten werken. Bovendien bedroeg het jaarlijkse salarisverschil tussen vrouwen en mannen in België in 2021 nog steeds 21%.

Aan de toekomstige Belgische regering: maak politieke keuzes

Ondanks de dringende klimaaturgentie en de steile opmars van ongelijkheid, blijft onze overheid voorrechten verlenen aan grote ondernemingen en de allerrijksten ten nadele van het algemeen belang. Toch is dat niet onvermijdelijk. Een meer gelijkwaardige maatschappij is mogelijk. Het is een kwestie van politieke keuzes.

Dit jaar vinden er in België verkiezingen plaats. Het moment bij uitstek om structurele veranderingen door te voeren. Oxfam vraagt aan de toekomstige federale regering om zich ertoe te verbinden de nodige politieke keuzes te maken om een einde te maken aan de concentratie van rijkdom.

1.     Voor ze hun aandeelhouders uitbetalen, moeten bedrijven een behoorlijk loon voorzien voor al hun medewerk.st.ers in hun hele productieketen en zowel in België als overal ter wereld. Ze moeten ook echt investeren in de reductie van hun CO2-uitstoot om in lijn te zijn met de afspraken binnen het klimaatakkoord van Parijs.  
2.     Deze maatregelen moeten bovendien gepaard gaan met een systeem dat belast op extreme rijkdom, vermogenswinsten, dividenden en overwinsten en met strenge maatregelen om belastingontduiking en -fraude effectief te bestrijden.
3.     Belastingontduiking en -optimalisatie hebben een onevenredige impact op vrouwen op verschillende fronten. Eerst als voornaamste gebruikers van openbare diensten, vervolgens als werknemers vanwege hun oververtegenwoordiging in de openbare sector, en ten slotte als voornaamste aanbieders van onbetaald zorgwerk. Dit zorgwerk vult steeds meer de lacunes in de openbare voorzieningen op. Een rechtvaardige belasting van multinationals en de ultrarijken is daarom onmogelijk zonder de lens van feministische belasting. Hiermee doelen we op financiering voor universele sociale bescherming en openbare diensten die specifiek inspelen op de behoeften van vrouwen.
4.     De overheid dient de wetgeving ten gunste van genderrechtvaardigheid te versterken door de invoering en garantie van waardige lonen voor vrouwen, inclusief eerlijke vergoeding voor zorgwerk. Daarnaast is het essentieel om volledige naleving van wetten met betrekking tot gelijke beloning voor mannen en vrouwen te waarborgen, en het uitbannen van alle vormen van discriminatie, geweld en intimidatie op basis van geslacht te verzekeren.