Week van de Fair Trade
Kies je als consument of bedrijf voor fairtradeproducten? Dan draag je rechtstreeks bij aan eerlijke handel, met respect voor mensen en de planeet. Tijdens de jaarlijkse Week van de Fair Trade van 2 tot 12 oktober 2024 brengen we het belang van eerlijke producten opnieuw onder de aandacht.
Kies voor eerlijke handel
Fair trade is nog steeds niet de norm en in veel gevallen zelfs de uitzondering. Producten zoals koffie, katoen en de mineralen in je smartphone komen uit verre landen. De inkomens liggen er vaak laag en de arbeidsrechten zijn quasi onbestaand. Meer dan één sector wordt geteisterd door armoede en uitbuiting. De sleutel om dat onrecht tegen te gaan, ligt dichter dan we soms denken. Dat maken we duidelijk tijdens de Week van de Fair Trade.
Ruil je wikkel en ontdek fair trade
Kom op 12 oktober naar de wereldwinkel en ruil om het even welke lege chocoladewikkel in voor een gratis fairtradetablet of -reep*. Verandering begint bij een klein gebaar.
*Zolang de voorraad strekt. 1 tablet of reep per gezin en niet cumuleerbaar met andere acties en/of klantenkortingen. Niet inwisselbaar tegen geld. Actie geldig op 12 oktober 2024 in de Vlaamse en Brusselse Oxfam-Wereldwinkels voor Bite to Fight-chocolade van 180 g melk, fondant, karamel-zeezout of van 45 g fondant koffieroom of geroosterde maïs en zeezout.
De macht van de klant
When you buy, you vote, zeggen we weleens. Want met je keuze om producten wel of niet te kopen, geef je een krachtig signaal aan beleidsmakers. Elke dag bepalen miljarden consumenten wereldwijd welke producten ze in hun mandje leggen. Dat zijn veel stemmen die kunnen doorwegen!
De échte verandering start vaak van ‘onderuit’. Kritische consumenten en burgers sturen met hun keuzes in de winkel het aanbod van bedrijven bij. Het is een klassiek verhaal van vraag en aanbod. Kijk maar naar de waaier aan vegetarische en vegan alternatieven die je tegenwoordig in zowat elke supermarkt aantreft. Dat aanbod groeide spectaculair dankzij de almaar stijgende vraag. Kortom: met je keuze in de winkel geef je mee vorm aan de wereld die je wil.
Nog beter wordt het wanneer een merk of bedrijf het statement durft te maken. Hun impact is nog velen malen groter. Kiezen bedrijven resoluut voor duurzame en eerlijke handel, dan bereiken ze rechtstreeks duizenden consumenten. Naast het boosten van hun eigen duurzaamheidsgehalte, geven ze tegelijk een krachtig signaal aan de politiek: we kiezen voor een ambitieuze aanpak.
Politieke moed gevraagd voor een faire maatschappij
Tot slot zijn de politici aan zet. Want alle vrijwillige initiatieven van burgers, consumenten en bedrijven zijn mooi. Maar als fair trade niet in de wet verankerd is, zouden het eilandjes in een zee van onrechtvaardige handelspraktijken blijven.
Een eerste stap in de goede richting werd alvast gezet: op 24 april 2024 keurde de Europese Commissie de richtlijn rond de zorgplichtwet goed. Dat is een wet die de straffeloosheid van bedrijven aan banden legt. Veel bedrijven komen namelijk weg met schendingen van de mensenrechten, zoals een onleefbaar loon betalen, omdat ze er niet voor verantwoordelijk konden gesteld worden. Daar komt nu stilaan verandering in. De zorgplichtwet stipuleert dat bedrijven wel degelijk zorg moeten dragen voor alle schakels, mensen en hun leefomgevingen in hun keten.
Lokale politieke keuzes hebben evenzeer een grote impact. Een gemeente die ervoor kiest een Faire Gemeente te zijn, heeft een stapje voor. Tijdens Week van de Fair Trade kan je op heel wat openbare plekken zoals culturele centra en Oxfam-Wereldwinkels je stem uitbrengen om een Faire Gemeente te blijven of te worden. Een goede aanloop naar zondag 13 oktober wanneer je kan stemmen voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen.
WEEK VAN DE FAIR TRADE 2024: zo zit het in de cacaosector
Belgische chocolade, een nationale trots. Toch?
Vraag toeristen op straat wat ze meenemen als souvenir uit ons landje en het antwoord luidt geheid: “Chocolade!” We pakken er dan ook fier mee uit. Frietjes, bier, wafels en chocolade: de Belg is een genieter. Maar ... geniet de rest van de sector ook mee? Daarom nemen we tijdens deze Week van de Fair Trade de cacaosector onder de loep.
Cacao wordt geproduceerd in een welbepaald klimaat. De cacaoplant heeft de juiste vochtigheidsgraad, uren zon en bodem nodig. Landen zoals Ivoorkust en Ghana, samen goed voor 60% van de wereldwijde cacaoproductie, hebben een ideale voedingsbodem. Hoewel cacao een gegeerd goed is, krijgen de producenten nog steeds een veel te lage prijs voor hun grondstoffen en harde werk. Het reële inkomen van de cacaoboer.inn.en in Ivoorkust en Ghana ligt vaak ver onder het leefbaar inkomen.
Een leefbaar inkomen dekt de kosten voor basisnoden zoals voeding, een degelijke woning, onderwijs en gezondheidszorg. Gemiddeld komt een cacaoproducent in Ivoorkust met zijn of haar inkomen maar liefst twee derde te kort om die essentiële zaken te kunnen betalen.
Fair trade: fair inkomen en fair voor het klimaat
De veel te lage prijs heeft zware gevolgen. De grootste is de extreme armoede, en dat is geen op zichzelf staand probleem. Zo zijn de kinderen van de cacaoboer.inn.en vaak verplicht om mee op de cacaoplantages te gaan werken, omdat de boer.inn.en te weinig verdienen om hun kinderen naar school te sturen en om arbeiders te betalen. Daarnaast slagen ze er niet in om te investeren in meer duurzame landbouwtechnieken, of om een appeltje voor de dorst opzij te houden. Wanneer de marktprijzen schommelen, dan zijn ze als een roerloze sloep in een wilde zee.
Ontbossing en cacao?
De gevolgen van de klimaatcrisis zijn duidelijk merkbaar in de cacaoteelt. Wanneer de oogst tegenvalt, zoals dit jaar nog het geval was, dan plooien cacaoboeren uit noodzaak terug op ‘snelle’, goedkope, maar ecologisch onvriendelijke landbouwmethodes: ze kappen meer bos, om ruimte te maken voor nieuwe plantages. Goedkope cacao is dus vaak een product uit ontbossing.
Hoe kan zoiets nog anno 2024? Zeker als je weet dat chocolade big business is en cacaoprijzen recent nog historische hoogtes bereikten. De prijs voor cacao klom in maart 2024 naar een recordhoogte, die onder andere te verklaren is door de slechte oogsten ten gevolge van de klimaatcrisis. De vraag oversteeg het aanbod en de prijzen schoten de lucht in. Goed nieuws? Alvast niet voor de boeren. Door de scheve machtsverhoudingen merken zij niets van de prijsstijging.
Oneerlijke handelspraktijken door scheve machtsstructuren
Het grootste deel van de cacaoteelt wordt geproduceerd door ongeveer 5 miljoen individuele boer.inn.en of kleine coöperaties die hun cacao-inkomen aanwenden voor het levensonderhoud van hun gezinnen. Ze zijn met velen, maar door de machtsconcentratie zit alles beslissingsmacht bij een handvol grote bedrijven en multinationals. Kleinschalige producenten hebben geen inspraak in het reilen en zeilen binnen de productie- en toeleveringsketen. Ze hebben geen invloed op de marktprijzen, noch kunnen ze hogere prijzen afdwingen als hun kosten stijgen. Grote chocoladebedrijven en supermarkten hebben dankzij hun machtspositie veel meer onderhandelingsmacht: ze strijken de grote winsten op omdat zij de prijzen aan de kassa flink kunnen opdrijven wanneer hun kosten stijgen.
De boer.inn.en zien echter niets van de prijsstijgingen, zij krijgen slechts een kruimeltje van de koek. Ze zijn de dupe van een handelssysteem dat geen rekening houdt met hun basisnoden als mens.
Terwijl de vier grootste chocoladebedrijven ter wereld hun winsten jaarlijks zien stijgen met gemiddeld 16%, rusten de risico’s van deze miljardenbusiness op de schouders van 5 à 6 miljoen kleine cacaoboer.inn.en die hun inkomsten sinds de pandemie zien dalen door de stijgende kosten voor grondstoffen. Zo bepaalt die ene teelt in Ivoorkust of Ghana of 6 miljoen mensen genoeg te eten hebben, naar school gaan of een dokter kunnen bezoeken wanneer ze ziek zijn.
Zoals je ziet is er een duidelijke relatie tussen de cacaoprijs, het inkomen, de mensenrechtenschendingen en ernstige ecologische schade in de cacaoproducerende gebieden. Daarom is het hoog tijd om te kantelen naar een ander handelssysteem! Oxfam toont je graag de weg.
Zo kan het wél: Bite to Fight
Een (ver)oud(erd) systeem veranderen en aanpakken is geen sinecure. Zeker niet als machtige spelers de touwtjes – lees: centen – in handen hebben. Ze handelen namelijk uit eigenbelang: winsten gaan voor op mensen en de planeet.
Gelukkig zijn er al tal van voorbeelden die tonen dat het wel degelijk anders kan. En Oxfam is er eentje van!
Bite to Fight in een notendop
Je kent het Bite to Fight-project misschien al. Samen met de cacaocoöperatie CPR Canaan in Ivoorkust focussen we specifiek op het bekomen van een leefbaar inkomen. Een leefbaar inkomen is meer dan een eerlijke prijs betalen. Maar het is wel het beginpunt. Daarom betaalt Oxfam een extra premie boven op de fairtradeprijs en –premie, rechtstreeks aan de boer.inn.en van de coöperatie. Zij investeren het geld vervolgens in toekomstgerichte en duurzame ingrepen, die ook de vrouwen een sleutelrol geven. Dankzij de gediversifieerde aanpak en teelt hebben de leden van de coöperatie ook buiten het cacaoseizoen een inkomen.
Behalve chocolade kopen, wat kun jij nog doen?
1. Kom op 12 oktober langs in de wereldwinkel in jouw buurt en ruil je ‘oude’ chocoladewikkel om voor een nieuwe tablet of reep fairtradechocolade.
Kiezen voor fair trade in jouw persoonlijke aankopen maakt immers een wezenlijk verschil, zowel op lokaal als globaal vlak. Jouw aankopen in de wereldwinkel maken een duurzame toekomst mogelijk voor producenten en helpen hen een vuist te maken tegen ongelijkheid en de gevolgen van de klimaatcrisis.
2. Veranker jouw keuze voor eerlijke handel in je lokale gemeente en verkies een Faire Gemeente.
Dat kan door in de winkel te stemmen en dat stemformulier in onze stembus te droppen. Op zondag 13 oktober verkies jij immers een nieuw lokaal bestuur. Voer via ons stemformulier mee de druk op bij jouw lokaal bestuur om resoluut te kiezen voor een fair beleid, een beleid dat bij al haar aankopen, samenwerkingen en beleidsplannen rekening houdt met de grenzen van mens en planeet. Want overheden kunnen kiezen om eerlijke prijzen – die boeren in staat stellen een leefbaar inkomen te verdienen – wettelijk af te dwingen. Dit is een kwestie van mensenrechten!
3. Koop Bite to Fight-chocolade en zet je tanden in de strijd voor een leefbaar inkomen!
Een leefbaar inkomen is een mensenrecht én de sleutel om de groeiende ongelijkheid tegen te gaan. Oxfam betaalt een extra premie boven op de fairtrademinimumprijs en –premie, rechtstreeks aan de producenten. De cacaoboer.inn.en en hun gezinnen die deelnemen aan het Bite to Fight-pilootproject kunnen door de extra premie investeren in essentiële zaken als onderwijs, gezondheidszorg en een degelijke woning. Het geeft hun bovendien de financiële ruimte om een buffer op te bouwen, waarmee ze onverwachte kosten kunnen opvangen alsook kunnen investeren in duurzame landbouw!
4. Kies voor producten uit echt duurzame landbouw.
We hadden het hierboven al over de klimaatcrisis. Het klimaat warmt op en dat is een probleem. De opwarming maakt cacao telen moeilijk. Gelukkig hebben agro-ecologische landbouwtechnieken een grote positieve impact:
- Door het aanplanten van extra schaduwbomen ontstaat er een microklimaat waardoor cacaobomen de gevolgen van de klimaatcrisis, zoals langere periodes van droogte, hevigere regen, ... beter aankunnen. Deze techniek maakt bestaande plantages weerbaar én de telers kunnen langer genieten van een betere opbrengst.
- Deze agro-ecologische techniek gaat ontbossing tegen en draagt ook bij aan het inperken van de opwarming van de aarde. Bomen zijn namelijk uitstekende regelaars van neerslag en het lokale klimaat en bieden bescherming tegen de hete woestijnwind uit het noorden. Wist je dat Oxfam zelfs een jaarlijkse premie betaalt voor elke boom die blijft staan?
- Producenten worden ook aangemoedigd om te diversifiëren in hun teelt. Het plaatsen van bijenkasten voor honingproductie en de aanplanting van diverse gewassen zoals maïs of bonen zorgen voor stabielere inkomsten, ook buiten het cacaoseizoen.
“Ik plantte cashewbomen om mijn jonge cacaobomen tegen de zon te beschermen. Tussen de cacao zette ik maïs, bonen en maniok om zelf te eten. Wat daarvan overblijft, verkoop ik: een welkome aanvulling op ons inkomen.
Colette Serulou, cacaoboerin uit Ivoorkust die deelneemt aan Oxfam’s Bite To Fight-project.
5. Kom samen met ons op voor klimaatrechtvaardigheid.
De klimaatcrisis heeft de grootste impact op de landen die er het minste voor verantwoordelijk zijn; vaak zijn dit lage-inkomenslanden. Vrouwen en meisjes zijn vaak dubbel de dupe. Dit bedoelen we wanneer we spreken over klimaatongelijkheid of klimaatonrechtvaardigheid. Het is onze missie om die ongelijkheid aan te pakken en in de kwetsbare gebieden voor structurele verandering te helpen zorgen, opdat telers beter beschermd zouden zijn tegen de desastreuze gevolgen van de crisis. Teken je onze petitie voor klimaatrechtvaardigheid?
Waar kan je onze winkels vinden?
Bezoek tijdens Week van de Fair Trade zeker één van onze Wereldwinkels. Vul jouw postcode of gemeente in en we brengen je naar de dichtsbijzijnde winkel.
