The Living Income Differential for cocoa: futures markets and price setting in an unequal value chain

OVER DIT ONDERZOEK

Deze studie onderzoekt de manier waarop cacao wordt verhandeld van boer tot consument, via de verschillende tussenschakels. Specifieke aandacht gaat uit naar het Living Income Initiative in Ghana en Ivoorkust, dat in 2018 werd aangekondigd. Het werd voor het eerst geïmplementeerd tijdens het oogstseizoen 2020-21 als een "Living Income Differential" (LID) van 400 dollar per ton boven op de exportprijs van cacao. De reactie van de marktspelers legde de echte drijfveren van de cacaohandel bloot en laat zien wat overheden, bedrijven en middenveldorganisaties kunnen doen om de cacaosector echt duurzaam te maken.

OXFAM'S INZICHTEN

•  Chocoladebedrijven besteden de verantwoordelijkheid voor (eerlijke) prijzen die aan boeren worden betaald uit aan hun toeleveranciers. Die werken met veel krappere marges en zijn niet bereid die verantwoordelijkheid op zich te nemen. Het resultaat is wijdverspreide armoede in de toeleveringsketen, met talrijke sociale gevolgen (kinderarbeid, honger, ...) en gevolgen voor het milieu (ontbossing, monocultuur).
•  Chocoladebedrijven veranderden hun aankooppraktijken niet na hun belofte om de Living Income Differential" (LID) te betalen, een prijssysteem dat de regeringen van Ghana en Ivoorkust in 2020 hebben ingevoerd om ervoor te zorgen dat hun cacaoboeren een hoger inkomen krijgen. Dit beleid leidde tot een verlaging van originepremies (country differentials) als compensatie voor de LID. Deze originepremies werden zelfs negatief, terwijl ze normaal gezien een reflectie zijn van de kwaliteit van de cacaobonen in een bepaald land.
• Productiekosten, kosten van levensonderhoud en mensenrechten zijn van geen tel in de huidige werking van de cacaomarkt. Een voorbeeld daarvan was het onvermogen van marktspelers om de LID te hedgen Intercontinental Exchange (ICE) termijnmarkt, de onbetwiste plaats waar de prijzen worden bepaald.
• De aanzienlijke stijging van de originepremies vóór de invoering van de LID in oktober 2020 geeft aan dat heel wat bedrijven besloten hun cacaovoorraad aanzienlijk te vergroten. De daling van de vraag naar cacao tijdens het oogstseizoen 2020-21 - en de daling van de originepremies - kan een onmiddellijk effect zijn geweest van deze bedrijfsstrategie, die uiteindelijk het LID-initiatief heeft ondermijnd.
• De ervaring met de LID bevestigt een groter patroon waarin nieuwe vrijwillige premies vaak worden afgetrokken van eerder bestaande premies, waardoor het machtsevenwicht en de prijsstatus-quo worden bevestigd.
• Termijnmarkten maken een aanzienlijke vermindering van prijs- en aanbodrisico's voor marktdeelnemers mogelijk. De hoge toetredingsdrempels en de hoge volatiliteit die ook onderdeel zijn van de termijnmarkt zijn echter niet in het belang van boeren en consumenten.

AANBEVELINGEN VAN OXFAM

• Chocoladebedrijven moeten een waardeketen opzetten waarbij ze in direct contact staan met de boeren. Ze moeten de prijs voor de boer en de premies die ze betalen publiceren om aan te tonen dat dit een prijs is waarmee een boer een leefbaar inkomen kan verdienen. Het bestaan van de termijnmarkt, het fenomeen van hedging en het gebruik van tussenpersonen zijn geen excuus om niet te voldoen aan de plicht om mensenrechten te respecteren.
• Regeringen in consumptielanden moeten regels opleggen die bedrijven verbieden om onder de kostprijs te kopen. De EU heeft nu verschillende instrumenten om respect voor mensenrechten af te dwingen en bossen in toeleveringsketens te beschermen, zoals de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en de EU-Deforestation Regulation (EUDR). De richtlijn oneerlijke handelspraktijken (UTP) maakt het mogelijk om de rechten van boeren en leveranciers te beschermen in onderhandelingen met kopers. Op de uitvoering van deze regelgeving moet streng worden toegezien.
• Regereringen van productielanden hebben de mogelijkheid om hun samenwerking te versterken op het gebied van aanbodbeheer, zoals het opbouwen van buffercapaciteit, het opleggen van exportquota en het beperken van de productie om hogere prijzen af te dwingen van de cacao-industrie. Deze blijkt namelijk enkel haar verantwoordelijkheid te nemen als ze daartoe verplicht is.