Het ongelijkheidsdividend

Samenvatting van het rapport

Het rapport ‘Het Ongelijkheidsdividend’ gaat over de manier waarop ongelijkheid systematisch wordt gereproduceerd in België. De analyse richt zich vooral op de manier waarop de rijkdom die binnen bedrijven wordt gecreëerd, wordt herverdeeld (of niet) onder werknemers, eigenaars van kapitaal en de bredere samenleving. Oxfam toont aan dat de marges van bedrijven veel meer hebben bijgedragen aan de inflatie dan de lonen. Het analyseert ook de 45 grootste bedrijven in België en berekent hoe hun aandeelhouders in tijden van crisis hun dividenden sinds 2017 met 23% zagen stijgen. Tegelijkertijd bevoordeelt het belastingstelsel de rijkste individuen ten opzichte van werknemers. 

Bedrijfsmarges voeden de inflatie, maar het zijn de werknemers die moeten beknibbelen 

In België droegen de bedrijfsmarges in 2021 twee keer zoveel bij aan de inflatie als de loonstijgingen. In 2022 was de bijdrage van de bedrijfsmarges aan de inflatie nog steeds 25% hoger dan de lonen. De winstmarges van bedrijven hebben een recordhoogte bereikt, zijn in België sterker gestegen dan in de buurlanden en zijn de hoogste sinds 20 jaar. In 2024 voorziet de wet dat werknemers hun salaris kunnen zien stijgen met... 0% (exclusief indexatie). Dit is absurd op een moment dat de rijkdom gecreëerd door werknemers in de grootste bedrijven die actief zijn in België de afgelopen zes jaar met 45% is gestegen. In dezelfde periode zijn de uitgaven per werknemer in deze bedrijven met slechts 13% gestegen.

 België is een belastingparadijs voor kapitaalbezitters  

Het Belgische belastingsysteem creëert een structurele ongelijkheid tussen mensen die inkomen halen uit hun werk en mensen die enkel inkomen halen uit hun beleggingen.België is het OESO-land waar het verschil in belasting tussen kapitaalbezitters en werknemers het grootst is. Dit ongelijke systeem bevoordeelt de rijksten, aangezien de rijkste 10% van de bevolking bijna 80% van de beursgenoteerde aandelen bezit. België heeft ook gunstige belastingregimes voor dividenduitkeringen en het terugkopen van aandelen. De Belgische belastinguitgaven ten gunste van kapitaalbezitters zijn gelijk aan 3% van het BBP. 

Enorme overheidssubsidies voor zeer winstgevende bedrijven

Belastingvoordelen die miljoenen per jaar kosten, waarvan de impact niet wordt geëvalueerd door de overheid en waarvan de efficiëntie en effectiviteit zijn bekritiseerd door het Federaal Planbureau, de Europese Commissie en de OESO. Het gemiddelde belastingtarief voor farma bedrijven varieerde tijdens de pandemie slechts tussen 1% en 2,15%. De staat investeert niet meer in zijn interne competenties en doet steeds meer een beroep op consultancybedrijven. Keuzes die de belastingbetaler duur komen te staan en de overheidsdiensten strategische vaardigheden ontnemen. Vlaanderen, bijvoorbeeld, bespaart 75 miljoen euro per jaar op zijn ambtenaren, maar compenseert dit door twee keer zoveel uit te geven aan consultancybedrijven. 

Aanbevelingen voor een eerlijkere economie  

• Oxfam roept de verschillende politieke partijen en de toekomstige regering op om ambitieuze maatregelen te nemen voor een eerlijke verdeling van de welvaart, zowel binnen bedrijven als in de samenleving als geheel.
• Op het gebied van belastingen zijn het herbevestigen van het progressieve karakter van belastingen en het introduceren van een consistente belasting op vermogenswinsten en dividenden essentiële maatregelen om de fiscale rechtvaardigheid te herstellen.
• Ten slotte vereist de invoering van een verantwoordelijk bedrijfsmodel dat zich bewust is van de grenzen van de planeet de implementatie van de zorgplichtwet, de goedkeuring van label ‘een bedrijf met een missie’ en de ontwikkeling van extrafinanciële boekhoudmodellen die rekening houden met de ecologische impact van de activiteiten van een bedrijf.