Het geheim van echt lekkere Belgische chocolade? De juiste prijs

Wedden op de kop van mensen en milieu

Cacao, een zeldzame grondstof waar bovendien veel vraag naar is. Dat klinkt als de veelbelovende start van een goed businessplan, toch? De cacaoprijs is echter heel vluchtig en die volatiliteit wordt verder versterkt door speculatie op de markt. Je kan de cacaohandel een beetje vergelijken met een casino met grote risico’s. Voeg daarbij dat de cacaohandel in handen is van een klein kluitje bedrijven en je ziet naar welke kant de weegschaal doorhangt. Het contrast met de kleine cacaoboer is enorm; ze dragen bovendien de grootste risico’s.

Armoede is bovendien nooit een op zichzelf staand probleem. In het geval van veel cacaoboer.inn.en in West-Afrika zorgt het voor ondervoeding, gezondheidsproblemen en kinderarbeid.

Ook de natuur krijgt rake klappen. Boeren grijpen door gebrek aan middelen naar goedkope en onduurzame teelttechnieken zoals boskap, om hun productiviteit te verhogen. De voorbije dertig jaar verdween 70% van de natuurlijke bossen in Ghana in Ivoorkust. Ongeveer een derde van die oppervlakte werd ingepalmd door cacaoplantages.

Het verhogen van de productiviteit wordt al decennialang voorgesteld als dé oplossing tegen problemen zoals de extreme armoede onder cacaoproducenten in West-Afrika, waar 70% van ‘s werelds cacao vandaan komt. De Cacaobarometer toont nu echter aan dat die verhoging op een bepaald moment eerder het omgekeerde van het gewenste effect teweegbrengt: een inkomensdaling. Hoe komt dit? Een productiviteitsverhoging is bijzonder arbeidsintensief. Meer arbeid betekent meer werkkrachten, en uiteindelijk meer kosten voor de producent. Een hogere cacaoprijs is veel efficiënter om de kloof naar een leefbaar inkomen te overbruggen.

Belofte maakt schuld

Al 20 jaar maakt de chocolade-industrie talloze duurzaamheidsbeloftes, maar de Cacaobarometer van 2022 leert ons dat desondanks de situatie voor de cacaoproducenten er alweer op achteruit gegaan is. Daar hebben de recente energie- en gezondheidscrises ook een rol in gespeeld.

Cacaoproducenten in Ivoorkust en Ghana verdienen nog steeds ongeveer één derde van een leefbaar inkomen. Die gapende kloof werk je niet weg met vrijblijvende, duurzame initiatieven. Wel met een solide brug: een grondige, structurele herziening van het bestaande handelsmodel en van de machtsrelaties.

Vicieuze cirkel doorbreken

Maar we koesteren zoals gezegd ook hoop, want er is een manier om komaf te maken met de structurele en koppige problemen in de cacaosector: de zorgplichtwetgeving. Deze sectoroverschrijdende wet, waar Oxfam hard voor ijvert, moet geloofwaardige straffen opleggen aan bedrijven die mensenrechten in hun toeleveringsketen niet respecteren. Een leefbaar inkomen is bijvoorbeeld zo’n mensenrecht.

Ondertussen proberen we het goede voorbeeld te geven. De voorbije 3 jaar betaalden we ongeveer 1000$ per ton cacao extra, bovenop de fairtradeprijs en -premie, voor de Bite to Fight-chocolade. Dat geld gaat rechtstreeks naar een boerengemeenschap binnen de Ivoriaanse coöperatie CPR Canaan. We besteden bovendien bijzondere aandacht aan de verantwoordelijke rollen van vrouwen, zoals het beheer van de spaarkassen en de teelt van andere gewassen, en aan de omschakeling naar agro-ecologische praktijken.

De lessen die we leren tijdens dit traject delen we graag met alle actoren in de cacaosector. We willen ermee aantonen dat een duurzame cacaosector mogelijk is, maar dat bedrijven dan wel bereid moeten zijn om een deel van de schokken op te vangen en om zelf te investeren.