Een jaar na de dodelijke aardbevingen: Oxfams humanitaire respons in Turkije en Syrië
Op 6 februari 2023 beefde de aarde: verwoestende aardbevingen troffen het zuidoosten van Turkije en het noorden van Syrië. In beide landen kostte de ramp bijna 56.000 mensen het leven en hadden meer dan 10 miljoen mensen noodhulp nodig. Dankzij de inzet van onze schenkers en de giften die met het 12-12 Consortium werden opgehaald, konden we in de twee landen op een jaar tijd meer dan 2 miljoen mensen steunen. Samen met plaatselijke organisaties zorgden we voor drinkwater, voedsel, financiële steun, hygiëneartikelen, kleding en dekens. We stonden ook in voor sanitaire voorzieningen, gezondheidsdiensten en bescherming.
In Turkije werden 9,1 miljoen mensen rechtstreeks getroffen door de aardbevingen. Minstens 50.000 verloren het leven en meer dan 100.000 raakten gewond. Bijna 300.000 gebouwen werden beschadigd of verwoest en 3 miljoen mensen moesten hun huis verlaten. Na de ramp konden veel mensen niet terugkeren naar hun huizen uit angst dat de gebouwen zouden instorten. Wie niet weg kon, had weinig toegang tot stromend water of toiletten. Onderwijs en gezondheidszorg waren sterk afgenomen. Vooral vrouwen, kinderen, ouderen en andere mensen in een kwetsbare situatie bleven van de nodige diensten verstoken, in het bijzonder wat bescherming en gezondheid betrof.
In Syrië woedt al 12 jaar een burgeroorlog. De aardbeving heeft daarbovenop een van de grootste natuurrampen veroorzaakt. De bevolking lijdt er al jarenlang onder diverse probleemsituaties zoals oorlogen, de pandemie, stijgende voedselprijzen en een recente cholera-uitbraak. De conflicten zorgden onder andere voor de teloorgang van de infrastructuur en de ineenstorting van het financiële systeem. Deze zeer moeilijke omstandigheden hebben steeds meer mensen in extreme armoede gestort.
Khadjiah is getrouwd en heeft vijf kinderen. Haar huis in Aleppo is deels verwoest door de aardbevingen. Elke dag worstelt haar gezin om drinkwater en eten te vinden, warm te blijven en in hun basishygiënebehoeften te voorzien. Oxfam voorzag hen van hygiënekits met zeep, waspoeder, shampoo, maandverband, een emmer en andere spullen. De vrouwen en meisjes kregen ook speciale kits met daarin ondergoed, sjaals, sokken en lampen op zonne-energie om hen te helpen hun waardigheid, hygiëne en veiligheid te bewaken. "We zaten de meeste avonden in het donker, gelukkig gaf de zonnelamp een beetje licht. Het is mijn favoriete item," dixit Khadijah.
Noodhulp inschatten en organiseren
Dankzij de aanwezige Oxfam-teams in Syrië en Turkije konden we binnen enkele uren onderzoekers naar de zwaarst getroffen gebieden sturen om de schade, de gevolgen en de behoeften van de bevolking in te schatten. Op het moment van de aardbevingen waren Oxfam-teams in Syrië bezig met uitgebreide humanitaire programma's om te voorzien in de behoeften van mensen die meer dan een decennium onder het conflict lijden. Op basis van deze ervaring en in samenwerking met de Syrian Society for Social Development (SSSD) ondersteunden onze acties 1.852.929 mensen in vier gouvernementen die door de aardbevingen waren getroffen.
De situatie in Turkije was anders omdat het land - helaas - veel expertise heeft in de aanpak van aardbevingen. Overheidsinstanties en lokale maatschappelijke organisaties hadden ook een aanzienlijke humanitaire capaciteit opgebouwd door jarenlang mensen op de vlucht te ondersteunen wanneer zij het land binnenkomen. We besloten daarom actie te ondernemen op lokaal niveau met partnerorganisaties waarmee we al jaren samenwerken: de Vereniging voor Solidariteit met Asielzoekers en Migranten (ASAM), de International Blue Crescent (IBC) en de vereniging Fikir ve Sanat Atölyesi Dernegi. De acties focusten op de zwaarst getroffen steden en dorpen in de buurt van de breuklijn, met bijzondere aandacht voor minder bedeelde plaatsen. In één jaar bereikten de acties van Oxfam KEDV (Oxfam Turkije) en partnerorganisaties 192.170 mensen.
Voor de aardbevingen was Özge Sagaltıcı de lokale activiteitencoördinator van Oxfam Turkije in Gaziantep. Na de ramp verhuisde ze naar Hatay, haar geboortestad.
"Oxfam KEDV was een van de eerste teams die naar Hatay gingen, waar de zwaarste en meest verwoestende aardbeving plaatsvond. Als medewerker van KEDV, maar ook als lid van de gemeenschap die door de ramp getroffen werd en veel familieleden en vrienden verloor, ben ik Oxfam KEDV dankbaar voor hun hulp. De constante verbinding met mensen en de doorlopende steun maakten solidariteit voor mij heel tastbaar."
Water, sanitaire voorzieningen en hygiëne waren prioritair
In Turkije ondersteunden we de reparatie van waterdistributienetwerken, waardoor meer dan 80.000 mensen toegang kregen tot schoon water. We herstelden ook een watertank van 3.200 kubieke meter in het tijdelijke opvangcentrum Kahramanmaraş, waar 28.000 mensen wonen. In Syrië leverde Oxfam drinkwater per vrachtwagen aan meer dan een miljoen mensen die in opvangcentra wonen. In deze collectieve onderkomens maakten we de watertanks schoon en installeerden we gemeenschappelijke watertanks voor 39.000 mensen die dagelijks worden bijgevuld.
Om de uitbraak van ziektes te voorkomen, installeerden Oxfam en haar partners in Turkije 1.285 toiletten, 731 douches en 221 toiletten aangepast aan mensen met een handicap. We verdeelden ook 9.311 hygiënekits, 684 babypakketten, 1.169 kits voor ouderen en 15.641 menstruatie- en waardigheidskits. In Syrië zorgden we voor schone en veilige latrines in collectieve onderkomens door materiaal te leveren en personeel aan te stellen om toezicht te houden op de schoonmaak. Samen met partnerorganisaties hielpen we bij het herstellen en verbeteren van water- en sanitaire netwerken voor 2,4 miljoen mensen. Oxfam werkte ook mee aan de bevordering van hygiëne door personeel op te leiden en aan 326.730 mensen essentiële hygiëneartikelen uit te delen.
Steun onze humanitaire acties
Onze noodhulpteams staan klaar om op elk moment in te grijpen in noodsituaties en de getroffen bevolking te voorzien van drinkwater, voedsel, sanitaire voorzieningen en bescherming.
Voeding en compensatie voor het verlies van inkomsten
Toen de lokale markten zich herstelden, gingen de voedselprijzen de lucht in. Veel gezinnen - tot 40% volgens onze evaluatie - meldden dat ze geld moesten lenen om rond te komen. De aardbevingen hebben ook de werkgelegenheid, de handel en de toegang tot levensonderhoud aangetast.
In Turkije deelden teams van Oxfam en partnerorganisaties voedselbonnen uit aan 400 gezinnen die hun inkomstenbronnen waren kwijtgeraakt, evenals diervoeder en 982 zaailingen aan 299 boerengezinnen.
Oxfam bood ook rechtstreekse financiële hulp aan 21.341 mensen uit de meest kwetsbare groepen in Aleppo die door de aardbeving waren getroffen. Zo konden ze het hoofd bieden aan de hoge voedselprijzen en de moeilijke toegang tot voedsel in Syrië. Het stelde hen in staat voedsel te kopen of een bedrijfje te starten. Oxfam en haar partners herstelden en moderniseerden twee bakkerijen, zodat ze weer genoeg brood kunnen produceren voor 95.000 mensen. Vijf andere bakkerijen worden momenteel nog hersteld.
Veiligheid en bescherming centraal
In Turkije werkt Oxfam samen met lokale overheden, VN-organisaties en de particuliere sector aan het opzetten en runnen van negen centra voor vrouwen en kinderen. Zes daarvan zijn al opgezet en in 2024 volgen de andere drie. Er zijn ook drie Solidariteitscentra voor vrouwen opgericht. Deze faciliteiten bieden psychosociale ondersteuning en begeleiding, evenals voorschools onderwijs en kinderopvang, en workshops over inkomensgenererende activiteiten voor vrouwen.
Deze programma's bereikten 1.953 mensen uit huishoudens die ontheemd waren door de aardbeving en zich in een bijzonder kwetsbare situatie bevonden: eenoudergezinnen of gezinnen met zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, mensen met een handicap en Syrische vluchtelingen.
In Syrië deelden we 17.927 waardigheidskits uit aan vrouwen en meisjes. Ons team werkte met 480 tienermeisjes op 12 scholen in Aleppo, Latakia en Hama en besprak thema's zoals menstruele hygiëne en gendergelijkheid. We deelden er ook maandverband en zeep uit. Om gezinnen tijdens de strenge wintermaanden te beschermen, bezorgden we 10.021 winterpakketten met warme kleding en schoenen, 494 dekens en zonnelampen aan mensen op het platteland van Aleppo en Idlib.
Ziad, vader van drie jonge kinderen, werkte voor de oorlog als dagloner op een boerderij. Zijn familie is een van de 358 huishoudens in Jaara die dekens, warme kleding en schoenen ontvingen.
"Ik had niet gedacht dat mijn kinderen deze winter nieuwe kleren zouden hebben," glimlacht hij.
Het herstel gaat door
Een jaar later lijden mensen in de getroffen gebieden in Syrië en Turkije nog steeds onder de verwoestende gevolgen van de aardbevingen. Oxfam's humanitaire respons is geëvolueerd van een levensreddende interventie naar een herstelplan voor de langere termijn, gericht op het verbeteren en herstellen van de levensomstandigheden in de getroffen gemeenschappen.
Oxfam zal samen met partnerorganisaties humanitaire hulp bieden tot februari 2026.