“Soil Sisters”: vrouwen in het hart van de Europese landbouw
Om genderkwesties in het Europese landbouwbeleid op een visuele en toegankelijke manier aan te pakken, heeft het SWIFT-project onder leiding van Oxfam een stripverhaal uitgebracht onder de naam "Soil Sisters". Aan de hand van de getuigenissen van drie boerinnen onderzoekt het stripverhaal de uitdagingen waarmee vrouwen en mensen met een genderdiversiteit in hun dagelijks leven worden geconfronteerd. Het toont welke oplossingen de boerinnen toepassen alsook welke beleidswijzigingen nodig zijn om de landbouwsector in de EU te transformeren naar gendergelijkheid en -rechtvaardigheid.
Wat zijn de grootste uitdagingen van boerinnen?
- Belemmeringen wanneer ze een boerderij willen overnemen: traditioneel wordt de landbouw beschouwd als een job voor koppels en de boerderij als een kapitaal om door te geven aan de kinderen, meer bepaald aan de zonen. Daarom is toegang tot eigendom moeilijker voor vrouwen en LGBTQIA+-mensen. Sommige boerinnen werken op een boerderij die niet van hen is, maar van hun broer of echtgenoot.
- Ze doen veel niet erkend werk: naast hun landbouwwerk staan boerinnen ook vaak in voor administratief werk, huishoudelijke taken en zorgtaken, waaronder kinderopvang. Werk dat niet wordt erkend en bovendien onbetaald is. Daardoor hebben boerinnen minder tijd om zich te vormen en om machtsposities te bekleden.
- Ze krijgen te maken met talloze stereotypen: door gendernormen worden bepaalde beroepen als “mannelijk” of “vrouwelijk” bestempeld. Die normering begint al in de kindertijd en beïnvloedt de studiekeuze van tieners en de taakverdeling op de boerderij. Daarbij wordt ook regelmatig getwijfeld aan de bekwaamheid van vrouwen om zelfstandig te werken.
Het SWIFT-project: boerinnen laten getuigen over hun realiteit
Het stripverhaal "Soil Sisters" werd geproduceerd in het kader van het SWIFT-project. Het tekenwerk is van de hand van Jeanne Saboureault en het scenario werd geschreven door Jeanne Saboureault, Louise Legein en Jessica Duncan. Dat laatste werd beoordeeld door onderzoek.st.ers van het SWIFT-project en de vrouwen van de European Coordination Via Campesina (ECVC).
Het project heeft volgende doelstellingen: genderongelijkheid in de landbouw en op het platteland aanpakken; de vertegenwoordiging van vrouwen, LGBTQIA+-personen en migranten in het landbouw- en plattelandsbeleid verbeteren; de toegevoegde waarde van "door vrouwen geleide innovaties" in voedselsystemen aantonen. Zowel onderzoek.st.ers als boer.inn.en en maatschappelijke organisaties werkten er aan mee om deze doelen te bereiken.
Één onderdeel van het project was het analyseren van het landbouwbeleid van de Europese Unie (EU) om na te gaan in hoeverre de huidige wetgeving en bijbehorende begrotingen rekening houdt met het genderaspect. Deze analyse werd uitgevoerd via deskreview en politieke dialogen tussen boerinnen, politici, onderzoek.st.ers en maatschappelijke organisaties.
Het stripverhaal vertrekt vanuit de bevindingen van dit onderzoek. Met de bedoeling aan te tonen dat achter de ogenschijnlijk koude politieke eisen echte boerinnen schuilgaan die heel wat uitdagingen moeten aangaan, zich organiseren en wiens leven gemakkelijker zou zijn als ze ondersteund werden door overheidsbeleid.
Door hun verhalen te delen, tonen we dat persoonlijke ervaringen ook politiek geladen zijn. En dat, zoals vaak wordt gedacht, deze voorbeelden niet op zichzelf staan. Bovendien heeft iedereen te maken met overheidsbeleid. Huong, onze Oxfam-collega in Vietnam, zei daar tijdens de SWIFT-workshop over genderresponsief budgetteren het volgende over: burgers betalen belastingen en hebben het recht om de uitgaven van overheidsbudgetten te controleren en te beïnvloeden. Beleid en politiek hoeven niet ontoegankelijk en onduidelijk te zijn. Ze behoren iedereen toe en we kunnen druk uitoefenen om ze rechtvaardig te maken.
Beleidsmakers en -maaksters hebben de finale verantwoordelijkheid om rekening te houden met de realiteit van de mensen die door hun beleid getroffen worden.
Tot slot willen we de boerinnen bedanken die de tijd namen om hun verhalen te delen en feedback gaven op het stripverhaal, evenals de onderzoek.st.ers die het verhaal beoordeelden en uiteraard ook Jeanne Saboureault voor haar geduld en inzet.
Waarom is het Europees Landbouwbeleid (GLB) genderongelijk?
De Europese landbouw is momenteel sterk afhankelijk van onbetaalde vrouwelijke arbeid* en de uitbuiting van seizoenarbeid.st.ers. Daarom loopt de transitie naar duurzame landbouwsystemen via de strijd voor gendergelijkheid.
Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid houdt geen rekening met structurele ongelijkheden tussen mannen en vrouwen.
Toch hebben veel GLB-interventies een gendergerelateerde impact, zonder dat gender expliciet wordt genoemd. Door discriminerende gendernormen, maatschappelijke voorschriften en het landbouwbeleid van de vorige eeuw hebben vrouwen* minder toegang tot land, krediet en opleiding. Daardoor voldoen ze minder vaak aan de criteria om GLB-subsidies te ontvangen. Vooral landbouwmanagers komen daarvoor in aanmerking, maar in de Europese Unie is 70% van hen mannelijk.
Ook LHBTIQIA+-mensen en migrantenarbeiders hebben minder toegang tot land en worden eveneens gediscrimineerd door de selectiecriteria van het GLB.
Hoe kan de volgende hervorming van het GLB de situatie veranderen?
Door rekening te houden met structurele ongelijkheden in GLB-interventies, genderbewuste budgettering te implementeren, eerlijke prijzen voor boer.inn.en te garanderen, de rechten van migrantenarbeiders te respecteren en het werk te erkennen van iedereen die voorheen onzichtbaar was. Dit alles draagt bij aan de bestrijding van ongelijkheden in het GLB.
Verschillende documenten van het SWIFT-project helpen deze vraag te beantwoorden:
• Verslag van de EU-dialoog