Belgisch biobrandstoffenbeleid schaadt mensenrechten in Peru

De Belgen verbruiken veel biobrandstoffen. Ons verbruik van deze brandstoffen, gemaakt van producten van agrarische oorsprong vermengd met klassieke fossiele brandstoffen, neemt zelfs toe. De Belgische regering wil dat tegen 2030 het aandeel van biobrandstoffen aan de pomp van 9,5% tot 14% stijgt.

Biobrandstoffen: te mooi om waar te zijn

Waarom gebruiken we zoveel biobrandstoffen? Tegen 2050 moeten we koolstofneutraal zijn, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord van Parijs. Biobrandstoffen zijn echter noch goed voor het milieu, noch voor de producerende landen. Om dit te bewijzen, gingen we op bezoek bij de bewoners van de Chira-vallei in het noordwesten van Peru. In ruil voor de exploitatie van duizenden hectaren suikerriet voor de Europese markt, en vooral België, zouden er daar meer banen komen in de landbouw en zou de plaatselijke landbouw moderniseren. Of dat was toch wat de investeerders aan de lokale autoriteiten beloofden.

Ons onderzoek bracht echter een ander beeld aan het licht. De Peruaanse autoriteiten verleenden exploitatievergunningen aan een Noord-Amerikaanse multinational. Die multinational exploiteert grond die door de Peruaanse staat als "onbewoond en onproductief" wordt beschouwd. In werkelijkheid werden deze gebieden, die uit uitgestrekte droge bossen bestonden, bevolkt door gemeenschappen die van kleinschalige landbouw leefden. Het johannesbrood, de maïs en de zoete aardappelen die zij daar produceerden, garandeerden hen voldoende voedsel en stelden hen in staat inkomsten te genereren door deze producten op lokale markten te verkopen.

Ontruimingen en valse beloftes over werkgelegenheid

Van de ene dag op de andere woonden en werkten deze gemeenschappen op het privéterrein van het bedrijf. Honderden mensen werden uit hun huis en van hun land verdreven. De mensen die konden blijven, mochten hun vee niet langer laten grazen op de grote stukken bos die zij daarvoor gebruikten. Deze praktijk is verwant aan landroof, dat door het Internationaal Strafhof wordt beschouwd als een misdaad tegen de mensheid. Dat er meer werkgelegenheid zou zijn, bleek ook een loze belofte: slechts 0,3% van de plaatselijke beroepsbevolking werkt op de suikerrietplantages.

Watertekort en luchtverontreiniging

Maar niets lijkt de suikerrietindustrie in Peru te verstoren. De Europese vraag is zo groot dat de productie in een paar jaar tijd is verdubbeld. Bovendien heeft suikerriet veel water nodig. Volgens ons onderzoek hebben de plaatselijke autoriteiten voor de irrigatie van 20.000 hectare gewassen ongeveer 2,5 miljoen kubieke meter water aan de multinational afgestaan. En dat in een droog bos, dat al onder druk staat door de klimaatverandering. Het gevolg is dat duizenden mensen in de regio het tijdens de droogste maanden van het jaar moeten stellen met een gebrek aan water, zolang de suikerrietvelden maar niet zonder water komen te zitten.

Om alles nog erger te maken, maakt het bedrijf gebruik van ‘veldverbranding’ - een techniek om suikerriet van zijn gebladerte te ontdoen door gecontroleerde branden te stichten. Het vervuilt de lucht. Veel bewoners zeggen dat ze sinds de komst van het suikerriet last hebben van longaandoeningen. “De as komt in onze huizen terecht, zelfs als we de ramen sluiten," vertelt een bewoonster. "Elke ochtend is de binnenplaats van de lagere school van het dorp bedekt met as. De kinderen lopen het risico om vieze lucht in te ademen," zegt ze.

België moet stoppen de planeet vol te pompen met biobrandstoffen

Ons onderzoek brengt twee zaken aan het licht. Ten eerste kunnen we niet doorgaan met het verstoren van ecosystemen aan de andere kant van de wereld om van Europa het eerste "groene" continent te maken. Ten tweede kunnen biobrandstoffen schadelijk zijn voor het klimaat. Voor de productie van één liter agrobrandstof is namelijk 2.500 liter water nodig, een ecologische ramp. En het heeft geen zin bossen te kappen om brandstof te produceren, want dat veroorzaakt alleen maar meer CO2-uitstoot dan fossiele brandstoffen.

Wat kunnen we doen?

• De teelt van biobrandstoffen, waaronder de brandstoffen op basis van suikerriet, uiterlijk in 2030 schrappen uit de EU-doelstellingen.
• Ervoor zorgen dat buiten de EU geproduceerde brandstoffen niet leiden tot land- en waterroof, verontreiniging en sociale gevolgen. Op dit moment negeren de Europese staten de grote problemen die we zojuist hebben aangetoond.
• Hernieuwbare energiebronnen zoals windmolens bevorderen.
• Onze CO2-uitstoot in het vervoer verminderen door bedrijfsauto's en grote auto's die veel brandstof verbruiken te beperken of door de verkoop van voertuigen op fossiele brandstoffen stop te zetten

Wij zullen ervoor zorgen dat dit verslag op de tafel van de Belgische milieuministers komt te liggen.